واژه محیط زیست به تمامی محیط زندگی انسانها، حیوانات و حتی موجودات میکروسکوپی اطلاق میشود و در واقع گستره حیات ما را در بر میگیرد. اهمیت محیط زیست و میزان اثرگذاری آن بر زندگی روزمره ما بیش از حد تصور است به نحوی که به منظور شناخت بیشتر و حفظ منابع موجود در آن، رشته پر اهمیت و کاملاً تخصصی تحت عنوان «مهندسی محیط زیست» شکل گرفت.
در این مقاله همراه با مجموعه 🍃 ایده سبز قرار است تا زیر و بم این رشته جذاب را بررسی کنیم، بنابراین اگر شما هم از طرفداران این رشته هستید، پیشنهاد میکنیم تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.
معرفی رشته مهندسی محیط زیست
رشته علوم و مهندسی محیط زیست یکی از رشتههای تقریباً نوپا در نظام آموزشی کشور ما میباشد. این رشته که یکی از زیرشاخههای مهندسی منابع طبیعی است، در سالیان قبل به صورت جداگانه وجود نداشت و صرفاً به عنوان یک مبحث پیش نیاز در علوم مهندسی عمران، معماری و زمین شناسی تدریس میشد. در ادامه با مشخص شدن اهمیت محیط زیست و تأثیر بسزای آن بر روی مدیریت فضای شهری، نظام آموزشی کشورمان تصمیم به مستقل سازی این رشته گرفت و آن را به عنوان یک رشته تخصصی مفید در دانشگاهها معرفی کرد.
رشته مهندسی محیط زیست یک رشته تک بعدی نیست و تمامی موارد مرتبط با محیط زیست را بررسی میکند. بر همین اساس چارت دانشگاهی این رشته شامل مباحث مختلفی از قبیل ریاضی، شیمی، فیزیک، میکروبیولوژی، بیولوژی و آمار و جغرافیا میباشد.
دروس این رشته همانند اکثر رشتههای دانشگاهی، از سه بخش دروس عمومی، دروس پایه و دروس تخصصی تشکیل شده است.
🔹 دروس عمومی شامل؛ مبانی نظری اسلام، اخلاق اسلامی، انقلاب اسلامی، تاریخ و تمدن اسلامی، آشنایی با منابع اسلامی، ادبیات فارسی، زبان عمومی و تربیت بدنی 1 و 2 میباشند.
🔹 دروس پایه که پیشنیازی برای دروس تخصصی هستند شامل؛ ریاضی عمومی، فیزیک عمومی، شیمی عمومی، شیمی آلی، آمار و احتمالات، جانور شناسی، زمین شناسی، گیاهشناسی، اکولوژی، ژنتیک، میکروبیولوژی، رسم فنی و کارتوگرافی میباشند.
🔹 دروس اصلی و تخصصی رشته علوم و مهندسی محیط زیست که روی هم 69 واحد را تشکیل میدهند عبارتند از؛ هوا و اقلیم شناسی، عکسهای هوایی، اقتصاد عمومی، حفاظت خاک، خاکشناسی عمومی، درختها و درختچههای ایران، شناخت محیط زیست، آشنایی با رایانه، هیدرولوژی عمومی، گیاهان آبزی، جامعه شناسی عمومی، شناسایی گیاهان مرتعی، مساحی و نقشه برداری، مبانی سنجش از دور و سامانه اطلاعات جغرافیایی.
هدف رشته مهندسی محیط زیست چیست؟
مهمترین سوالی که در رابطه با رشته علوم و مهندسی محیط زیست مطرح میشود این است که هدف این رشته چیست و به زبان سادهتر به چه دردی میخورد؟
متاسفانه مقوله محیط زیست در نگاه برخی از افراد بسیار ساده و پیش پا افتاده تلقی میشود و به همین دلیل رشته مرتبط با آن نیز گاهاً بی اهمیت شمرده میشود؛ بنابراین اگر احیاناً شما هم همچین تفکری در رابطه با این رشته نجات دهنده دارید، توصیه میکنیم در ادامه حتماً اهداف این رشته را بخوانید.
هدف اصلی رشته علوم و مهندسی محیط زیست، اطمینان از پایداری توسعه اجتماعی، کاهش آلودگی و تخریب محیط زیست و استفاده صحیح از منابع آب، زمین و هواست. هدف این رشته به نوعی ضامن در دسترس بودن منابع طبیعی برای نسلهای آینده و فرزندانمان است و دستیابی به آن تنها با مدیریت این منابع محقق میشود.
مهندسان محیط زیست مشکلات آلودگی آب، خاک و هوا را مطالعه میکنند و راه حلهای فنی مورد نیاز برای حل، کاهش یا کنترل این مشکلات را به شیوهای که با نگرانیهای قانونی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی سازگار باشد، توسعه میدهند.
مشاغل مرتبط با رشته مهندسی محیط زیست
دامنه فعالیت مهندسان محیط زیست بسیار گسترده است و بر همین اساس تحصیل کنندگان در این رشته آینده شغلی بسیار درخشانی خواهند داشت؛ اما از آنجایی که این رشته نسبتاً جدید تلقی میشود و به طور گسترده شناخته نشده است، ابهامات زیادی در زمینه شغلی دارد. از این رو در ادامه قصد داریم تا با معرفی مشاغل مرتبط با رشته مهندسی محیط زیست، این ابهامات را رفع کنیم و شما را با 5 شغل آینده دار در این زمینه آشنا کنیم.
✅ متخصص محیط زیست
یکی از پرطرفدارترین عنوانهای شغلی در بازار کار مهندسی محیط زیست، شغل «متخصص محیط زیست» میباشد.
متخصصان در این حوزه وسیع، دانش خود را از علوم طبیعی برای حفاظت از محیط زیست و سلامت انسان به کار میگیرند و بسته به صنعتی که در نهایت در آن کار میکنند، مسئولیتهای کلیدی متفاوتی خواهند داشت. یک روز کاری معمولی یک مهندس محیط زیست ممکن است شامل جمعآوری نمونههایی از قبیل خاک، آب، هوا و آوردن آنها به آزمایشگاه برای بررسی آلایندهها باشد. متخصصان محیط زیست صرف نظر از ویژگیهای شغلی خود، میتوانند شانس کار در یک آژانس دولتی یا شرکت مشاوره را نیز داشته باشند و بر پروژههای دو طرفه تأثیر انتخابهای انسان بر محیط زیست و تأثیر تغییرات محیطی بر انسان نیز مستقیماً نظارت کنند.
به طور معمول فعالیت متخصصان محیط زیست در زمینههای زیر میباشد:
🔹 پاکسازی مناطق آلوده
🔹 ارائه استراتژیهای مناسب برای کاهش زبالهها
🔹 انجام آزمایشات بر روی خاک، آب، هوا و اطمینان از سلامت آنها در مناطق مختلف
🔹 ارائه برنامههای پیشگیری از آسیب فضای سبز و حفاظت از درختان
در اینجا با مطالعه راهنمای مراقبت از درختان در فصل زمستان از آسیب فضای سبز جلوگیری کنید
✅ کارشناس منابع طبیعی
کارشناس منابع طبیعی یکی از مشاغل بسیار لوکس و پردرآمد در بازار کار مهندسی محیط زیست میباشد. این شغل مستلزم مطالعه زیستگاههای حساس است. کار متخصصان منابع طبیعی حفاظت از حیات وحش، پوشش گیاهی و تلاش در راستای کاهش اثرات مخرب زیست محیطی میباشد. متخصصان کارشناس منابع طبیعی قدرت وضع قوانین و مقررات مربوط به منابع طبیعی را دارند.
رشته منابع طبیعی پنج گرایش مختلف دارد و بر همین اساس بازار کار قابل قبولی را در اختیار محصلان قرار خواهد داد. کارشناسان علوم و مهندسی محیط زیست میتوانند در یکی از پنج گرایش جنگل داری، مرتع و آبخیزداری، صنایع چوب و کاغذ، شیلات و محیط زیست ادامه تحصیل دهند یا به کار مشغول شوند.
✅ نقشه نگاری (کارتوگرافی)
سومین گزینه پرطرفدار در بازار کار مهندسی محیط زیست، نقشه نگاری میباشد. فارغ التحصیلان این رشته با توجه به گذراندن واحد درسی کارتوگرافی در طول تحصیلشان، امکان فعالیت در این زمینه را خواهند داشت. از این قابلیت در سازمانهای دولتی یا در شرکتهای معماری، مهندسی، معدن، ساختوساز و تاسیسات به وفور استقبال میشود.
✅ مهندس محیط زیست
مهندسی محیط زیست یکی از مهمترین و پرکاربردترین شغلها در حیطه محیط زیست میباشد. مهندسان محیط زیست به عنوان مدافعان سلامت و تأمین کنندگان رفاه جوامع خود معرفی میشوند. آنها این کار را از طریق حمایت از سیاستها و پیادهسازی برنامههای دوستدار محیط زیست انجام میدهند.
مهندسان محیط زیست به نحوی در اکثر پروژههای شهری حضور دارند و این حضورشان در راستای مدیریت فضای شهری و فضای سبز مرتبط با آن میباشد. به عنوان مثال این مهندسان میتوانند در پروژههای ساختمانی حق اظهار نظر داشته باشند و آنها را از نظر تأثیراتی که بر فضای شهری میگذراند بررسی کنند. به بیان دیگر مهندسان محیط زیست میتوانند با برنامهریزان شهری کار کنند و در محلهای ساختوساز حضور داشته باشند و با انجام آزمایشهای لازم، تأییدیه اجرای یک پروژه شهری را صادر کنند.
وظایف مهندسان محیط زیست تنها در همین موارد خلاصه نمیشود. این مهندسان در مواقع لزوم برای اصلاح و حذف خطرات موجود در محیط زیست وارد عمل میشوند. به عنوان مثال اطمینان حاصل میکنند که آب آشامیدنی تمیز در دسترس مردم قرار بگیرد یا با بررسی آلایندههای موجود در هوا، سلامت جسمی جوامع شهری را تضمین میکنند.
✅ هیدرولوژیست
یکی دیگر از گزینههای پرطرفدار و درآمدزا در بازار کار مهندسی محیط زیست، گرایش هیدرولوژی میباشد. یک هیدرولوژیست بر چگونگی حرکت آب به بالا و اطراف زمین تمرکز میکند. به طور معمول روز کاری یک مهندس هیدرولوژی صرف تجزیه و تحلیل دادهها و مدلسازی یافتههای کلیدی میشود و اغلب توسط دولتها و شرکتهای مشاوره محیطی استخدام خواهند شد.
هیدرولوژیستها در موارد زیر نقش بسزایی دارند:
🔹 ایده پردازی در مورد مسائل مربوط به آب
🔹 یافتن راهحلهایی برای خشکسالی و بالا آمدن سطح آب دریاها
🔹 مشاوره در پروژههای ساختمانی
در این مقاله با بهترین سیستم آبیاری فضای سبز آشنا شوید
تأثیر مهندسی محیط زیست بر روی مدیریت فضای سبز شهری
این روزها با شدت گرفتن ساخت و سازهای شهری، ویلاسازیها و سایر فعالیتهای مشابه، متاسفانه فضای سبز شهری و همچنین برخی از گونههای گیاهی بومی شدیداً در معرض خطر قرار گرفتهاند و اگر اوضاع با همین منوال پیش برود، کشورمان با بحران خشکی شدیدی مواجه خواهد شد.
ساخت و سازهای غیراصولی و حذف فضای سبز به منظور گسترش مساحت سازهها، نه تنها باعث افزایش آلایندههای موجود در هوا خواهد شد، بلکه علاوه بر آن تداخل در چرخه آب و بروز مشکلات خشکسالی را نیز در پی خواهد داشت. به منظور جلوگیری از این مشکلات، مهندسان محیط زیست به عنوان ناجیان فضای سبز و محیط زیست ساکنان این کشور، با تکیه بر اصول معماری سبز و اتخاذ تصمیمهایی در راستای حفاظت از محیط زیست، نقش حیاتی خود را تمام و کمال به رخ میکشند و مانع از بتنی شدن شهرهای بزرگ و کوچک در کشورمان خواهند شد.