احتمالاً با شنیدن کلمه معماری سبز ناخودآگاه در ذهن‌تان ارتباطی بین ساختوساز و محیط زیست شکل می‌گیرد که برداشتی کاملاً صحیح است. به بیان ساده، معماری سبز یک تفکر نوین در حوزه معماری است که هدفی ارزشمند را دنبال میکند، در واقع سیبل هدف این نوع از معماری، حفاظت و استفاده بهینه از انرژی و همچنین کاهش اثرات مخرب ساختمان‌ها بر محیط زیست اطراف‌شان است تا بدین ترتیب نسل‌های بعدی با مشکل مواجه نشوند.
ایده‌های نوین در ابتدا طرفداران زیادی را به خود جذب می‌کنند و چنانچه این ایده‌ها به مرحلۀ تأیید راه پیدا کنند، به تعداد طرفداران آنها افزوده می‌شود. برای مثال تکنیک‌های گذر از معماری خاکستری به معماری سبز که از مدت‌ها پیش دغدغه انسان صنعتی شده بوده‌اند، امروز به عنوان یک ایده تأیید شده و پرطرفدار مطرح می‌شوند. 🍃 ایده سبز در ادامه به بررسی تعاریف معماری سبز، معماری پایدار پرداخته و آن را در ابعاد مختلف بررسی میکند؛ تا انتها همراه ما باشید.
معماری سبز چیست؟
ممکن است تابحال کلمه معماری سبز را نشنیده باشید اما احتمالاً دیوارهای پوشیده شده از گیاهان و یا پشت‌بام‌های احاطه شده توسط گل‌ها را دیده‌اید، در واقع این موارد همگی مشتق شده از معماری سبز هستند که ممکن است در وهله اول صرفاً جنبه تزیینی داشته باشند اما در پشت پرده ماجرا، تمامی این موارد در راستای دستیابی به هدف بزرگ معماری سبز یعنی حفظ انرژی و مهمتر از آن حفاظت از محیط زیست طراحی شده‌اند.
معماری سبز یا Green Architecture رویکردی نوین در معماری است که به دنبال توسعه پایدار مبتنی‌بر فرهنگی زیست‌گرا بوده و در سال‌های اخیر به شدت مورد توجه معماران، توسعه‌دهندگان سیستم‌های شهری و حتی شهروندان قرار گرفته. هدف اصلی در معماری سبز، بازگشت به طبیعت مطابق با سلیقه و نیاز انسان مدرن است که با کمک اصول طراحی بیوفیلیک آن را محقق میکند.
معماری سبز با کنار زدن معماری خاکستری، دست خود را به سوی زمین دراز کرده تا با آن از در آشتی درآید. دیگر اینکه معماری سبز در دو بعد معماری داخلی و معماری فضای سبز یا محوطه سازی پیاده‌سازی می‌شود و برای هر دو، راهکارهای جامع و تیزبینانه در نظر دارد.
❗در معماری سبز عناصر متعددی درگیر می‌شوند که در ادامه بیشتر با آنها آشنا می‌شوید.
ساختمان سبز چیست؟
گاهی اوقات پس از آشنایی با معماری سبز، بسیاری از افراد این برداشت را پیدا می‌کنند که ساختمان‌های طراحی شده بر اساس معماری سبز حتماً به رنگ سبز و مملو از گیاهان هستند، در صورتی که ممکن است در بسیاری از موارد در سازه‌های بنا شده بر اساس معماری سبز هیچگونه گیاهی به چشم نخورد!
همان‌طور که پیش‌تر ذکر شد، هدف معماری سبز حفظ انرژی و حفاظت از محیط زیست در مقابل آسیب‌های زیان‌بار ناشی از ساختوساز به سبک معماری خاکستری است، بنابراین تحقق این امر فقط از طریق گیاهان حاصل نمی‌شود و گسترده‌تر از این صحبت‌هاست. امروز معماران سبز با استفاده از مصالح ایمن‌تر و روش‌های سبز بازیابی انرژی و موارد دیگر در راه تحقق این هدف قدم برمی‌دارند.
طور کلی ساختمان‌هایی که بر مبنای معماری سبز و اهداف مربوط به آن ساخته می‌شوند، در گروه ساختمان‌های سبز قرار می‌گیرند. ذکر این نکته نیز خالی از لطف نیست که یک ساختمان سبز ممکن است از نظر تعریف از شهری به شهر دیگر متفاوت باشد. فرهنگ، محیط زیست، آب‌و‌هوا، اقتصاد و منابع برخی از مسائلی هستند که ممکن است بر معماری سبز و در نتیجه شکل‌گیری ساختمان‌های سبز تأثیر بگذارند.
تفاوت معماری سبز و معماری پایدار
در کنار بحث معماری سبز، مبحثی تحت عنوان معماری پایدار (Sustainable Architecture) نیز مطرح می‌شود که معنای بسیار نزدیکی به معماری سبز دارد اما بر اساس تفاوتی که بین معماری سبز و معماری پایدار وجود دارد، این دو عنوان از یکدیگر تمییز داده می‌شوند.
هنگام مقایسه معماری سبز و پایدار، تفاوت اصلی که به چشم میخورد این است که معماری پایدار یک ایدئولوژی گسترده است که پیامدهای اجتماعی، زیست محیطی، عملکرد و مالی را در نظر می‌گیرد، در صورتی که معماری سبز بیشتر بر جنبه‌های محیط زیستی تمرکز دارد.
یک مثال کامل و جامع برای مشخص شدن نقش معماری سبز و پایدار در زندگی روزمره بررسی پارکتهای کف منازل است. به عنوان مثال اگر به پارکتهای استفاده شده در منزل خود نگاه کنید می‌توانید آثار معماری سبز و همچنین معماری پایدار را مشاهده کنید.
در نگاه اول نقش معماری سبز پدیدار می‌شود بدین صورت که استفاده از این مدل چوب‌ها به علت فقدان مواد مضری از قبیل ترکیبات آلیِ فرار، انتخابی امن و هوشمندانه‌ای است اما از طرف دیگر مسئله قطع درختان برای استفاده از چوب‌های آنها یک تناقض بزرگ با نظریه معماری سبز که ادعای حفاظت از محیط زیست را هدف خود قرار داده است ایجاد میکند، در این صورت راه حل چیست؟
در این حالت معماری پایدار برطرف کننده این تناقض است بدین صورت که با ارائه نظریه کاشت هر درخت در ازای هر درخت قطع شده توازن را برقرار میکند. بدین ترتیب می‌توان این طور بیان کرد که معماری سبز و معماری پایدار در مواردی تکمیل کننده معنای یکدیگر هستند.
مزایا و معایب معماری سبز
برای بررسی مزایا و معایب معماری سبز لازم است تا عناصر درگیر در این سبک را بررسی کنیم. به عنوان مثال بام سبز (روف گاردن) یکی از پرطرفدارترین عناصر معماری سبز است که مزیت‌های بی‌شمارش را در ادامه توضیح داده‌ایم:
☑️ ارزش اقتصادی بیشتر
ساختمان‌های سبز احتمالاً در آینده محبوب‌تر خواهند شد، زیرا مردم از مشکلات زیست‌محیطی آگاه‌تر می‌شوند و اگر می‌خواهیم آینده‌ای قابل زندگی برای نسل‌های بعدی را تضمین کنیم، اکنون زمان تغییر فرا رسیده است. همچنین اگر قصد دارید روزی خانه خود را بفروشید، ساخت و ساز سبز میتواند ارزش فروش بیشتری را در آینده برای شما تضمین کند.
به عنوان مثال در زمان فعلی نیز بام‌های سبز در وهلۀ اول علاوه بر ظاهر زیبایی که به ساختمان می‌دهند، از لحاظ اقتصادی نیز سبب افزایش قیمت بنا می‌شوند و بدین ترتیب برای مالکان سود فوق‌العادهای را حاصل می‌کنند.
☑️ رونق کسب و کار
شاید در نگاه اول بام سبز یک طرح بسیار ساده و عملاً بی‌فایده به نظر برسد، اما در نگاهی عمیق‌تر متوجه خواهیم شد که بام‌های سبز امکان تفریح و یا ایجاد کسب‌وکار در بلا‌استفاده‌ترین قسمت یک ساختمان، یعنی پشت بام را ایجاد می‌کنند و قدرت معماری سبز را بار دیگر به رخ می‌کشند.
امروز رستوران‌ها و کافی‌شاپ‌های موجود در روف گاردن‌ها طرفداران زیادی دارند و بدین ترتیب تقاضا برای ایجاد روف گاردن و فضای سبز در پشت بام‌ها شدیداً افزایش یافته است.
❗در یک نگاه کلی ساختمان‌های طراحی شده بر اساس معماری سبز، علاوه بر مزیت‌های اقتصادی از مزیتهایی دیگری نیز برخوردار هستند که در ادامه به بررسی چندین مورد از آنها خواهیم پرداخت.
☑️ کارآمد از نظر حفظ انرژی
یکی از مزیت‌های مهم ساختمان‌های سبز این است که می‌توان آنها را از نظر انرژی بسیار کارآمد در نظر گرفت. برای مثال همان‌طور که می‌دانید ساختمان‌های قدیمی معمولاً دارای عایق‌بندی اصولی نیستند و گرمای زیادی را از دست می‌دهند درحالی که ساختمان‌های دوست‌دار محیط‌زیست می‌توانند گرمای داخل فضای خانه را حفظ کنند زیرا به درستی عایق‌بندی شده‌اند.
این بدان معناست که در چنین ساختمانی شما برای گرم کردن فضای داخلی نسبت به یک ساختمان معمولی کمتر هزینه می‌کنید و هزینه‌های گرمایشی شما در مقایسه با زندگی در یک ساختمان قدیمی بسیار کاهش می‌یابد.
☑️ کاهش آلودگی هوا و حفاظت از محیط زیست
ساختمان‌های سبز از نظر اتلاف انرژی و گسترش آلودگی هوا نسبت به دیگر ساختمان‌ها نقش بسیار کمرنگ‌تری دارند. همان‌طور که می‌دانید برای تولید انرژی، مقادیر زیادی از سوخت‌های فسیلی استفاده می‌شود که به نوبه خود انتشار مقادیر قابل توجهی از آلودگی را سبب می‌شوند.
بنابراین اگر بتوان تقاضای انرژی را از طریق تکنیک‌های ساختمان سبز کاهش داد، میزان سوخت‌های فسیلی که باید در مقیاس جهانی مورد استفاده قرار گیرند نیز میتواند به میزان قابل توجهی کاهش یابد. بنابراین ساختوساز سبز میتواند در راستای افزایش کیفیت هوا و کاهش آلودگی نقش بسزایی داشته باشد.
☑️ کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای
کاهش استفاده از سوخت‌های فسیلی از طریق ساختوساز سبز همچنین به معنای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای است. بدین ترتیب گرمایش جهانی میتواند تا حدی کاهش یابد و ما به عنوان بشر قرن 21ی می‌توانیم اثرات نامطلوب محیطی مرتبط با تغییرات آب‌وهوایی را کاهش دهیم.
☑️ بهبود سلامت کلی
طبیعتاً زندگی در فضایی پوشیده شده از گیاهان با طراوت علاوه بر حفظ سلامت روح و روان باعث سلامت جسمی نیز خواهد شد و از آنجایی که کیفیت هوای داخل خانه نیز بدین ترتیب بهبود می‌یابد، خطر ابتلا به بیماری‌های ریوی نیز با زندگی در ساختمان‌های سبز کاهش خواهد یافت.
❗اگر جانب انصاف را رعایت کنیم، در کنار تمامی مزیت‌های فوق‌العاده معماری سبز، معایبی نیز به چشم میخورد که در ادامه به ذکر چند مورد از آنها خواهیم پرداخت.
☑️ هزینه‌های اولیه بالا
ساخت و ساز سبز اغلب مستلزم هزینه‌های اولیه ساختمانی بسیار بالایی در مقایسه با شیوه‌های ساختوساز معمولی است که ممکن است مردم را از سرمایه گذاری در معماری سبز منصرف کند.
☑️ معماری سبز برای همه مکان‌ها مناسب نیست
معماری سبز سعی میکند تا حد امکان از نور خورشید برای تولید و تامین انرژی استفاده کند بااین‌حال، در مناطقی که روزهای آفتابی زیادی در طول سال ندارند، ایده‌های معماری سبز ممکن است راه مناسبی نباشند.
از طرفی برای تبدیل یک ساختمان معمولی به یک ساختمان سبز باید عواملی از جمله سن سازه و میزان پایداری و مقاومت آن در برابر تغییرات بررسی شود زیرا ممکن است یک ساختمان قدیمی تحمل وزن حاصل از بام سبز یا دیوار سبز را نداشته باشد.
کلام پایانی
به طور کلی ساختوساز سبز در طول سال‌های گذشته بسیار محبوب شده و احتمالاً در آینده حتی محبوب‌تر نیز خواهد شد زیرا با گذشت زمان دانش مردم در مورد مشکلات زیست محیطی و ضرورت اصلاح شیوه فعلی زندگی افزایش می‌یابد. جدای از مزایای مربوط به ساختوساز سبز، برخی از دشواری‌ها در زمینه معماری سبز نیز به چشم میخورد که تصمیم‌گیری در مورد اینکه آیا می‌خواهیم در یک خانه سبز سرمایه گذاری کنیم یا خیر را سخت میکند.
ما تمام جوانب مثبت و منفی را در این مقاله بررسی کردیم، حال ارزیابی و تصمیم‌گیری را به خود شما می‌سپاریم. همچنین برای بررسی و کسب اطلاعات بیشتر، شما عزیزان می‌توانید با طراحان و متخصصان ایده سبز در انواع زمینه‌های معماری سبز مشورت کنید. کافی است تلفن را بردارید و با ما تماس 📞 بگیرید.
