اطلاعات ما درباره سیاره‌های دیگر، بیشتر از آن‌چیزی است که درباره عمق اقیانوس‌ها در سیاره خودمان می‌دانیم و همین است که دنیای زیر آب را این اندازه جذاب و اسرارآمیز کرده.
آکواریوم گیاهی یا آکواریوم پلنت یک اِلمان دکواتیو و به روایتی یک رویکرد جدید هنری است که در قالبی مینیمال، زیبایی‌های اصیلِ زیر آب را برای ما به نمایش می‌گذارد. این عنصر جذاب می‌تواند مثل یک آکواریوم معمولی اما با محوریت گیاهان آبی ساخته شود و یا تا خلق یک اثر زنده هنری و مجهز به تکنولوژی‌های پیشرفته جلو رود. اگر به این سبک آکواریوم‌ها علاقه‌مندید، ادامه این نوشتار را از دست ندهید. 😀👇
آکواریوم گیاهی چیست؟
یکی از جذاب‌ترین انواع آکواریوم آب شیرین، آکواریوم‌های گیاهی هستند که در انگلیسی (بسته به خلاقیت به کار رفته در ساخت آن‌ها) با نام Aquascaping یا Aquarium Plant شناخته می‌شوند. محفظه شفاف این شهر فرنگ، دنیای زیر آب را به نمایش می‌گذارد و ترکیبی است از گیاهان آبزی، ریشه، چوب، سنگ، شن و ماسه و حتی گاهی ماهی‌های زنده که در ساخت و پرداخت این اثر استفاده می‌شوند.
تفاوت آکواریوم پلنت با آکواریوم‌های معمولی، تمرکز آن روی "پوشش گیاهی" و چیدمان آن است که بیشتر برای گیاهانْ برنامه‌ریزی شده و چون این عنصر کاربرد دکوراتیو دارد، تلاش می‌شود یک دنیای سبز زیر-آبی را در فرمی مینیمال نمایش دهد. در آکواریوم‌های گیاهیِ تخصصی یعنی Aquascapingها حتی امواج زیر آب را شبیه‌سازی می‌کنند تا آنچه در زیر آب روی می‌دهد، برای بیننده به‌تمامی قابل لمس باشد.
این موج‌های مصنوعی به گیاهان آبزی اجازه می‌دهند فسفات و نیترات موجود در آب را راحت‌تر از بین ببرند به‌این‌ترتیب خودِ گیاهان کیفیت آب آکواریوم و سلامت‌شان را تضمین می‌کنند. برای تکمیل این اکوسیستم طبیعی کافی است تعدادی ماهی و گونه‌های دریایی زنده به محفظه اضافه کنید تا سیستم شما به‌صورت یک سیستم بسته به حیات خود ادامه دهد؛ اینگونه که ماهی‌ها دی‌اکسید کربن و کود مورد نیاز گیاهان آکواریومی را تامین می‌کنند و گیاهان با انجام فتوسنتز، سطح اکسیژن و کیفیت آب را پایدار نگه می‌دارند. معامله خوبی نیست؟ 😉
ایده آکواریوم گیاهی از کجا آمده؟
اینکه اصلا ایده اولیه ساخت آکواریوم گیاهی از کجا آمده، چندان معلوم نیست اما گفته می‌شود که در دهه 30 میلادی و در کشور هلند، این سبک جدید شدیدا رونق پیدا کرد و هنوز هم طراحی آکواریوم گیاهی به سبک هلندی بسیار محبوب است. سبک هلندی بسیار شلوغ، مقید به استفاده از تنوع رنگی و بسیار شبیه منظره باغ‌های خوش آب‌ورنگ هلندی است. در این سبک پوشش گیاهی با چینشی پلکانی به‌عنوان پس زمینه‌ی حیات متحرک، یعنی ماهی‌ها استفاده می‌شود. خوشبختانه این شلوغی موقعیت خوبی برای مخفی کردن لوازم و تجهیزات آکواریومی فراهم می‌کند.
بعدتر و در دهه 90 میلادی، یک عکاس طبیعت‌گرای ژاپنی به نام "تاکاشی آمانو" با الهام از مناظر طبیعی که از آن‌ها عکاسی می‌کرد، یک سبک جدید در طراحی آکواریوم پلنت را پایه گذاشت که درست به اندازه ایده بونسای ژاپنی در جهان سروصدا کرد.
در آکواریوم گیاهی به سبک ژاپنی، هدف نمایش یک نسخه مینیاتوری از طبیعت است که در یک سیستم بسته به حیات خود ادامه می‌دهد. منظور از سیستم بسته آن است که بیشتر نیازهای موجودات درون آکواریوم با همکاری خودِ آن‌ها رفع می‌شود، چیزی که در سبک هلندی نخواهیم داشت.
در تکنیکی که توسط آمانو توسعه داده شد فضای خالی نقش بیشتری دارد و دو عنصر "نور" و "چیدمان" بهشدت مورد توجه قرار می‌گیرند همان‌طور که در عکاسی هم از اهمیت ویژه‌ای برخوردار هستند. ویژگی دیگر در آکواریوم پلنت ژاپنی استفاده از گونه‌ای میگوی جلبک‌خوار است که تاکاشی آمانو شخصا برای کمک به نظافت آکواریوم‌ها پرورش داد؛ امروز این میگو را با نام میگوی آمانو می‌شناسند.
آمانو کتاب‌های زیادی برای کمک به گسترش فرهنگ ساخت آکواریوم‌های گیاهی نوشته و نکنیک او به اندازه‌ای جذاب است که لقب پدر آکواریوم‌های گیاهی در سبک ژاپنی به او داده‌اند.
بخش‌های تشکیل دهنده آکواریوم پلنت
برای ساخت آکواریوم گیاهی باید یک سری تجهیزات را با چند تکنیک طراحی و فنون علمی ادغام کنیم تا یک اثر زنده و جذاب ایجاد شود. در ادامه به هر سه دسته اشاره کردیم؛ اگر قرار است دست‌به‌کارِ ساخت یک آکواریوم پلنت کوچک شوید، این بخش را با دقت بیشتری بخوانید.
☑️ محفظه نگهداری
محفظه آکواریوم گیاهی باید از جنسی شفاف و مرغوب انتخاب شود. هرچه محفظه آکواریوم شما کوچک‌تر باشد، سریع‌تر کثیف می‌شود پس در انتخاب ابعاد بسیار دقت کنید. اگر آکواریوم گیاهی خانگی می‌سازید، برای عرض بدنه حداقل 40 سانتی‌متر و برای ارتفاعِ آن نهایتا 60 سانتی‌متر در نظر گیرید چون ارتفاع بالا دسترسی به کف آکواریوم را دشوار می‌کند.
بناربراین اگر مبتدی هستید مخزنی با ظرفیت کمتر از 10 گالن نخرید چون هرچه محفظه کوچک‌تر باشد نسبت به کیفیت آب حساس‌تر است.
☑️ بستر کاشت
هر آنچه از مواد مغذی که گیاهان آبی برای رشد نیاز دارند، از طریق بستر کاشت آکواریوم تامین می‌شود. اگر گیاهان ریشه‌دار در آکواریوم می‌کارید، بسترهای بی‌اثر مثل شن و ماسه را فراموش کرده و به جای آن از خاک آکواریومی غنی و ایمن استفاده کنید. انتخاب بستر کاشت به نوع گیاه هم بستگی دارد بطوریکه گیاهان آکواریومی از نظر بستر کاشت به سه دسته تقسیم می‌شوند:
▪️ گیاهان روآبی (نیاز به بستر ندارند)
▪️ گیاهان متصل به سنگ و چوب (نیاز به بستر ندارند)
▪️ گیاهان نیازمند به بستر کاشت غنی (شامل اکثر گیاهان آبزی)
برای کاشت گیاه آکواریومی در بستر، عمق 5 تا 7 سانتی درنظر بگیرید تا ریشه فضای کافی برای رشد را داشته باشد؛ البته عمق بهینه به نوع گیاهانی که انتخاب کردید هم وابسته است.
☑️ مخزن CO2
آنچه ضامن حیات گیاهان در طبیعت و در آب است، فرآیندی است به نام "فتوسنتز" که گیاه برای انجام آن به سه عنصر نور، آب و دی‌اکسید کربن نیاز دارد. در حالت طبیعی میزان دی‌اکسید کربن موجود در اعماق آب کمتر از سطح زمین است برای همین رشد پوشش گیاهی در آنجا محدودتر رخ می‌دهد. پس برای داشتن یک آکواریوم پلنت شاداب باید بتوانید جریان CO2 در آن را مدیریت کنید.
یک Aquarium Plant حرفه‌ای به سیستم دی‌اکسید کربن پیوسته مجهز است. جریان یکنواخت دی‌اکسید کربن در آکواریوم، مانع رشد گونه‌هایی مثل جلبک می‌شود. از مزایای نصب سیستم دی‌اکسید کربن در آکواریوم‌های گیاهی می‌توان به افزایش سرعت رشد گیاهان، کاهش جلبک‌ها و امکان کاشت گونه‌های متنوع‌تر اشاره داشت.
یک سیستم CO2 در آکواریوم از بخش های زیر تشکیل می‌شود:
▪️ کپسول گاز CO2
▪️ مانومتر مخصوص CO2 (دی‌اکسید کربن گازی خورنده است و باید یک مانومتر مخصوص داشته باشد)
▪️ اتومایزر (حل‌کننده CO2 در آب)
تعریف سطح مناسب CO2، نکنه اصلی در نگهداری از آکواریوم‌های گیاهی است که بهتر است با کمک یک متخصص انجام شود. توجه داشته باشید که اگر سطح دی‌اکسید کربن بالا یا پایین‌تر از استاندارد باشد، نتیجه خوبی نگرفته و علاوه بر گیاهان، موجودات آکواریومی را هم به خطر می‌اندازید.
☑️ سیستم پالایش آب
فضای مینیاتوری آکواریوم نسبت به چیزی که در اعماق آب وجود دارد بسیار شلوغ‌تر است همین موضوع باعث شده آکواریوم گیاهی نیاز بیشتری به پالایش و فیلتراسیون داشته باشد. مواد ته‌نشین شده که روی برگ‌ها را می‌پوشانند، منافذ گیاه را بسته و بقای آن را تهدید می‌کنند.
یک سیستم فیلتراسیون موثر دو وظیفه بر عهده دارد:
▪️ تصفیه مکانیکی (آنچه باعث شفاف ماندن آب آکواریوم می‌شود)
▪️ تصفیه شیمیایی (تولید باکتری‌های مفید برای حذف مواد مضر نیتروژن‌دار)
سیستم‌های متنوعی برای پالایش آب آکواریوم وجود دارد مثل فیلتر داخلی، تاپ-فیلترها، سیستم سامپ و فیلتر سطلی که برای آکواریوم‌های گیاهی فیلتر سطلی توصیه می‌شود. این سیستمِ پالایش، بسیار کم‌حجم است و جریان آب مناسبی ایجاد می‌کند، ضمنا تمیز کردن فیلتر آن برخلاف سیستم سامپ بسیار آسان است. مزیت دیگر فیلتر سطلی امکان الصاق قطعات جانبی مثل ری‌اکتور دی‌اکسید کربن و اسکیمر است.
☑️ روشنایی LED
یک آکواریوم گیاهی بیش از آکواریوم‌های معمولی به نور وابسته است. استفاده از نور طبیعی شاید برای گیاهان مناسب باشد اما باعث رشد گونه‌های ناخواسته‌ای مثل "جلبک‌ها" می‌شود که اصلا اتفاق خوبی نیست. یک شبکه نوری LED با ایجاد طیف‌های نوری که فقط گیاهان شما را تغذیه می‌کند، بهترین انتخاب است. سیستم‌های زیر نمونه‌های رایج برای تامین روشنایی آکواریوم‌های گیاهی هستند:
▪️ لامپ متال هالید (پر مصرف)
▪️ لامپ فلورسنت (نور یکنواخت، عمر کوتاه)
▪️ لامپ LED (نور غیر-یکنواخت، عمر طولانی، کم-مصرف)
❗یک آکواریوم گیاهی به 8 ساعت نور مصنوعی در طول روز نیاز دارد.
☑️ کوددهی
زمان کوددهی را با زمان تعویض آب (هفتگی یا ماهانه) هماهنگ کرده و حتما از کودهای حاوی آهن استفاده کنید. کود را در زیر بستر و در کف آکواریوم پلنت بریزید. برای انتخاب کود آکواریوم به مخزن CO2 دقت کنید چراکه برخی کودها مواد مغذی در ابعاد ماکرو به آب اضافه می‌کنند که برای مخزن دی‌اکسید کربن مشکل‌ساز خواهد شد.
بهترین آکواریوم گیاهی را از کجا بخریم؟
اگر قصد خرید آکوارویم گیاهی حرفه‌ای دارید، یکی از بزرگترین تولید کنندگان این محصول در تهران را به شما معرفی می‌کنیم که می‌توانید به صورت سفارشی آکواریوم پلنت مورد نظر خود یا تجهیزات ساخت آکواریوم گیاهی را از طریق آن‌ها تهیه کنید. برای اطلاعات بیشتر کافی است با شماره 09121958116 تماس بگیرید.