چمن طبیعی با اینکه سال‌ها انتخاب اول در طراحی لنداسکیپ بوده، امروز دیگر پاسخ‌گوی نیازهای متنوع و دغدغه‌های محیط‌زیستی نیست. مصرف بالای آب، عدم امکان کاشت در تمام فصول، نگهداری سخت و هزینه‌بر و از همه مهم‌تر، تکراری شدن ظاهر آن در چشم مخاطب، دلایل مهمی هستند که طراحان را به فکر یافتن جایگزین‌هایی برای چمن طبیعی انداخته.
اما آیا واقعاً جایگزینی درخور برای چمن طبیعی وجود دارد؟ پاسخ، هم دلگرم‌کننده است و هم جذاب 😉👇
سال‌ها تجربۀ تیم ایده سبز در محوطه‌سازی و کار با انواع گیاهان پوششی، ما را به این نتیجه رسانده که انتخاب گیاه مناسب، فراتر از زیبایی، یک تصمیم هوشمندانه برای پایداری فضای سبز است. لیستی که در ادامه می‌خوانید، حاصل تجربه میدانی ما در اقلیم‌های مختلف ایران است. بهترین جایگزین‌های چمن معمولی که هم زیبا هستند، هم مقرون‌به‌صرفه و هم سازگار با محیط زیست کشور.
برای مشاوره و خرید انواع گیاه پوششی جایگزین چمن در باغچه با امکان نصب فوری، با ما در ارتباط باشید 🙂
چرا باید به فکر جایگزین چمن معمولی باشیم؟
گونه‌های متنوعی از چمن در دنیا کشت می‌شود و یکی از آن‌ها، سال‌ها پیش به‌عنوان گزینه‌ای مناسب برای اقلیم ایران انتخاب شد. چمنی که در ایران بیشترین استفاده را دارد و به‌نوعی تبدیل به «چمن مرسوم» شده، ترکیبی از گونه‌های زیر است که با اسم چمن ایرانی یا چمن معمولی شناخته می‌شود:
🔸 کتاکی بلوگرس (Kentucky Bluegrass)
🔸 ری‌گرس (Perennial Ryegrass)
🔸 فِسکیو (Fescue) – مخصوصاً Tall Fescue و Fine Fescue
این چمنِ ترکیبی، سال‌ها به عنوان گزینه‌ای استاندارد برای آب‌وهوای ایران پیشنهاد می‌شد اما شرایط اقلیمی، کم‌آبی‌های گسترده و محدودیت‌های ذاتیِ آن، طراحان فضای سبز را به فکر پیدا کردن جایگزین برای چمن معمولی انداخته:
❗نیاز بالا به آبیاری منظم
❗نداشتن مقاومت در برابر گرمای شدید یا سایه دائمی
❗حساس در برابر آفات گیاهی
❗هزینه نگهداری بالا (کود، هرس، آفت‌زدایی)
❗پاخوری متوسط
❗ظاهر یکنواخت و تکراری که برای محوطه‌سازی‌های امروزی محدود کننده است
بهترین گیاهان پوششی جایگزین چمن
این لیست حاصل بیش از ۱۰ سال تجربه‌ی میدانی شرکت ایده سبز در طراحی فضای سبز برای اقلیم‌های مختلف ایران است. گیاهانی که به ترتیب محبوب‌ترین و مقاوم‌ترین جایگزین‌های چمن به شمار می‌روند. اغلب این گونه‌ها به‌صورت رولی موجود بوده که در یک روز قابل نصب است.
🌱 چمن دایکوندرا
چمن دایکوندرا {Dichondra Repens} که به چمن آفریقایی هم شهرت دارد، یکی از پرطرفدارترین گیاهان پوششی جایگزین چمن در سال‌های اخیر است. گیاهی خزنده از خانواده پیچک‌ها، با برگ‌های گرد، براق و سبز تیره که جلوه‌ای نرم، یکدست و منحصربه‌فرد به محوطه سازی می‌دهد.
چمن دایکوندرا به‌طور طبیعی حالت متراکم و فرشی پیدا می‌کند و با رشد افقی، سطح زمین را به‌سرعت می‌پوشاند. یکی از مهم‌ترین مزایای دایکوندرا، مقاومت بالای آن در برابر سایه، سرما، گرما و کم‌آبی است. به‌علاوه، نسبت به چمن‌های سنتی، به هرس کمتری نیاز دارد و ظاهر آن حتی بدون چمن‌زن هم منظم و جذاب باقی می‌ماند. این ویژگی‌ها، آن را برای محوطه‌هایی با دسترسی سخت یا نیاز به نگهداری کم، ایدئال می‌کند.
دایکوندرا هم به‌صورت بذر و هم به‌صورت رول‌های آماده، عرضه می‌شود. بذر آن در مناطق مختلف ایران به‌خوبی جوانه می‌زند و در شرایط اقلیمی متنوع، از شمال مرطوب تا مناطق نیمه‌خشک، عملکرد قابل‌قبولی دارد.
نصب رولی چمن دایکوندرا این امکان را فراهم می‌کند که در کمتر از یک روز، فضای سبز آماده‌ای با ظاهری یکنواخت و حرفه‌ای در اختیار داشته باشید.
🌱 گیاه لیزوماکیا
گیاه لیزوماکیا {Lysimachia Nummularia} که در ایران بیشتر با نام «لیزوماکیای خزنده» یا «لیزوماکیای سکه‌ای» شناخته می‌شود، یکی از گیاهان پوششی چشم‌نواز و خاص برای جایگزینی چمن معمولی است. به دلیل برگ‌های گرد و کوچک به رنگ سبز روشن یا مایل به طلایی (در برخی واریته‌ها)، آن را «چمن طلایی» هم می‌نامند.
این گیاه خزنده، به‌سرعت سطح زمین را پوشش می‌دهد و جلوه‌ای نرم، روان و بسیار چشمگیر ایجاد می‌کند. مقاومت بالای گیاه لیزوماکیا در برابر رطوبت، نیم‌سایه، و حتی آب‌ماندگی، آن را به گزینه‌ای فوق‌العاده برای مناطق مرطوب، کناره آبنماها، باغ‌های سایه‌گیر یا فضاهای با آبیاری زیاد تبدیل کرده است.
لیزوماکیا به‌صورت بذر و همچنین به شکل گلدانی (کاسه‌ای یا سطلی) قابل تهیه و کاشت است. نوع گلدانی آن، برای کاشت سریع و پوشش فوری خاک کاربرد دارد. این گیاه اگرچه نسبت به پاخوری حساس‌تر از چمن‌های کلاسیک است، اما در طراحی‌های مدرن که بیشتر به زیبایی، بافت و رنگ توجه دارند، انتخابی متمایز و هوشمندانه به‌شمار می‌رود.
اجرای موفق لیزوماکیا در پروژه‌های شهری و باغ‌های شخصی، ثابت کرده که این گیاه می‌تواند هم جایگزینی خلاقانه برای چمن باشد، هم عنصری زینتی با نیاز به نگهداری کم و جلوه‌ی بصری چشمگیر.
🌱 گیاه فرانکینیا
فرانکینیا {Frankenia} یک گیاه چند سالۀ همیشه سبز است که بدلیل مقاومت فوق‌العاده‌ای که در برابر کم آبی دارد، به عنوان بهترین جایگزین چمن در فضای سبز معرفی می‌شود.
چمن فرانکینیا برای رشد به نور کامل خورشید احتیاج دارد و برخلاف چمن‌های معمولی، حتی در فقیرترین خاک‌ها نیز رشد می‌کند. همچنین لازم بذکر است که این چمن به کوددهی نیازی ندارد و از آنجایی که در برابر اکثر بیماری‌های گیاهی مقاوم است، به آفت کش یا سموم گیاهی هم احتیاج پیدا نمی‌کند.
علاوه بر تمامی این امتیازات، یکی دیگر از مزیت‌های فوق‌العاده و نادر چمن فرانکینیا، گل‌های معطر و صورتی رنگ آن است که در فصل بهار پدیدار می‌شوند و یک محوطه زیبا با عطری دل‌انگیز خلق می‌کنند. به طور کلی اگر به دنبال یک شبه چمنِ همیشه سبز و زیبا هستید، فرانکینیا می‌تواند بهترین گیاه پوششی جایگزین چمن برای کاشت سطحی یا بین سنگ‌فرش‌ها باشد.
🌱 گیاه جگن
مناسب‌ترین گیاه پوششی جایگزین چمن در فضای سبز، بدون شک گیاه جگن {Carex} یا همان چمن علفی است. این گیاه بدلیل حالت بوته‌ای و متراکمی که دارد، درست همانند چمن‌های معمولیT تمامی نقاط خالی زمین را می‌پوشاند. گیاه جگن یک گیاه همیشه سبز است و این خود یکی از اصلی‌ترین دلایل انتخاب آن برای دیزاین محوطه و پروژه‌های منظرسازی است.
چمن علفی برخلاف چمن‌های معمولی، به آبیاری زیادی احتیاج ندارد و تنها هنگامی که خاک دچار خشکی شدید شد، به آب نیاز پیدا می‌کند. البته پیشنهاد می‌کنیم به منظور جلوگیری از خشک شدن خاک، حدوداً 3 بار در ماه چمن را آبیاری کنید.
یکی دیگر از امتیازات مثبت گیاه جگن، مقاومت و قدرت تطبیق پذیری بالای آن با انواع خاک‌های بستر است. در واقع برای چمن علفی نوع خاک بستر اهمیتی ندارد و تنها مرطوب بودن خاک برای کاشت و پرورش چمن کفایت می‌کند.
🌱 گیاه کیاشیتو
بدون اغراق گیاه کیاشیتو {Japanese Stiltgrass} بهترین جایگزین چمن‌های طبیعی است. این چمن ژاپنی بدلیل سرسبزی دائمی و مقاومت بالایی که دارد، یکی از گزینه‌های پرطرفدار در محوطه سازی است.
برجسته‌ترین امتیاز چمن کیاشیتو قابلیت خودترمیمی آن است. این چمن علاوه بر مقاومت زیادی که در برابر آسیب‌های فیزیکی همانند پاخوردگی دارد، به راحتی می‌تواند خود را ترمیم و بازسازی کند. بنابراین می‌توانیم اینطور بگوییم که شما با کاشت گیاه کیاشیتو یک چمن‌کاری جادویی و ابدی خواهید داشت.
کیاشیتو در بهترین حالت رشد نهایتاً به ارتفاع 5 سانتی‌متر می‌رسد و بر همین اساس هرگز به چمن زنی احتیاج پیدا نمی‌کند. همچنین بد نیست به این نکته نیز اشاره کنیم که این گیاه پوششی جایگزین چمن، در برابر انواع مختلف خاک مقاوم است و خاک‌های اسیدی و شور را نیز به خوبی تحمل می‌کند.
امتیازات مثبت این گیاه پوششی جذاب به همین موارد ختم نمی‌شود؛ بلکه باید اضافه کنیم که چمن کیاشیتو یک اَبَرگیاه قدرتمند است و هیچ‌جوره از پای در نمی‌آید. این گیاه به راحتی دمای 5- درجه سانتی‌گراد را تحمل می‌کند و در صورت کاهش بیشتر دما، وارد خواب زمستانی می‌شود و پس از مطلوب شدن وضعیت دمایی، مجدداً بیدار می‌شود! بنابراین اگر مایلید تا یک چمن نامیرا و ابدی داشته باشید، پیشنهاد می‌کنیم حتماً به سراغ چمن کیاشیتو بروید.
🌱 گیاه هلکسین
منتخب بعدی از گروه بهترین گیاهان پوششی جایگزین چمن، گیاه هلکسین {Baby Tears Plant} است. این گیاه پوششی بدلیل فرم خاصی که دارد به «چمن عروس» یا «چمن اشک نوزاد» نیز معروف است.
گیاه هلکسین به دلیل ویژگی‌هایی از قبیل نیاز به آبیاری کم و مقاومت بالا در برابر سرما و گرما، به عنوان یک گیاه پوششی جایگزین چمن معرفی و استفاده می‌شود. فقط نکته حائز اهمیت در رابطه با گیاه هلکسین این است که این گیاه برخلاف موارد قبلی، بدلیل داشتن رشد قدی، به هرس و به اصطلاح چمن زنی احتیاج پیدا می‌کند.
❗ نکته: توجه داشته باشید که گیاه پوششی هلکسین زندگی در سایه را به آفتاب ترجیح می‌دهد، بنابراین سعی کنید حتی المقدور این گیاه را برای دیزاین مناطقی که در سایه قرار دارند بکار ببرید.
🌱 سدوم چمنی
یکی دیگر از گیاهان جایگزین چمن، سدوم چمنی {Sedum Acre} یا همان «چمن تایلندی» است. این گیاه در واقع عضوی از خانواده گیاهان پوششی رونده می‌باشد و بدلیل ساختار متراکم خود، پس از کاشت و تکثیر تمامی سطح زمین را در بر می‌گیرد.
چمن تایلندی تقریباً هفته‌ای یکبار به آبیاری احتیاج دارد و روند آبیاری باید به گونه‌ای باشد که چمن سیراب شود. همچنین به منظور رشد بهتر گیاه سدوم، بد نیست تا ماهی یکبار از کود نیز استفاد شود.
یکی دیگر از قابلیت‌های جذاب سدوم چمنی که آن را به محبوب‌ترین گیاه پوششی جایگزین چمن تبدیل کرده است، قابلیت گلدهی آن می‌باشد. این شبه چمن زیبا در فصل تابستان مملو از گل‌های ریز سفید رنگ می‌شود و یک منظره بهشتی را خلق می‌کند.
🌱 چمن آجوگا
چمن آجوگا {Ajuga Reptans} یکی دیگر از گیاهان جایگزین چمن طبیعی است که ظاهری زیبا و تقریباً متفاوت با سایر چمن‌ها دارد. این گیاه بواسطه ساختار منحصربه‌فردش، در دسته گیاهان مقاوم به خشکی قرار می‌گیرد و نگهداری آسانی دارد.
برگ‌های پهن گیاه آجوگا مهم‌ترین نقش را در پوشش زمین ایفا کرده و با تراکم زیادشان، تمامی نقاط خالی زمین را در بر می‌گیرند. شاید برای‌تان جالب باشد بدانید که برگ‌های آجوگا هر چه بیشتر آفتاب بگیرند، زیباتر می‌شوند.
زیباترین تفاوت چمن آجوگا با دیگر گیاهان جایگزین چمن، برگ‌های سبز – ارغوانی، همراه با گل‌های بنفش و بلند آن است که در فصل تابستان می‌رویند و به باغ و ویلای شما یک جلوه ناب می‌بخشند.
🌱 چمن یال اسبی
آخرین گیاه پوششی جایگزین چمن طبیعی که قرار است به بررسی آن بپردازیم، چمن یال اسبی {Mondo Grass} است. این گیاه نیز درست همانند دیگر گیاهان جایگزین چمن، در برابر کم آبی و شرایط نامساعد دمایی مقاوم است و ظاهری همیشه سبز دارد؛ اما نکته حائز اهمیت اینجاست که چمن یال اسبی برخلاف چمنی مثل کیاشیتو، در برابر پاخوردگی مقاومت چندانی ندارد و آسیب می‌بیند و با توجه به سرعت رشد و ارتفاع زیاد برگ‌ها، چندماه یکبار به هرس یا چمن‌زنی نیز احتیاج پیدا خواهد کرد.
برای شروعی سبز کنار شما هستیم
تنوع گیاهان جایگزین چمن به همین موارد محدود نمی‌شود اما این ۹ گونه از نظر مقاومت، زیبایی و سازگاری با اقلیم ایران، از طرف ایده سبز به شما پیشنهاد می‌شوند. شما عزیزان می‌توانید تمام این گیاهان را به‌صورت چمن رولی یا سطلی، به شکل خرد یا عمده، از مجموعه ایده سبز خریداری کنید.
برای دریافت مشاوره، استعلام قیمت و خرید انواع چمن و جایگزین‌های آن، با ما در تماس 📞 باشید