درخت کاج پادشاه همیشه جاودان قلمرو گیاهان است که در جای جای کره زمین نماینده‌ای از گونه‌های بیشمار خود دارد و بواسطه مقاومت فوق‌العاده بالا و شرایط زیست نچندان پیچیده‌اش، به درختی محبوب در محوطه سازی فضای سبز شهری تبدیل شده است. محبوبیت درختان کاج تنها در این موارد خلاصه نمی‌شود و ویژگی سرسبز بودن این درختان (حتی در زمستان‌های سنگین) سبب شده است تا این معجزۀ خلقت به عنوان یک نماد محبوب در جشن باشکوه کریسمس، یادآور پایداری و اشتیاق به زندگی در برابر شرایط سخت و دشوار باشد.
🍃ایده سبز قصد دارد در این مقاله قدم به دنیای بزرگ درختان کاج بگذارد و به بررسی ویژگی‌های این آسمان خراش‌های گیاهی بپردازد؛ چنانچه شما نیز تمایل دارید تا از راز و رمز این درختان محبوب سر در بیاورید پیشنهاد می‌کنیم تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید. 😉
آشنایی با درخت کاج
بسیاری از افراد در نگاه اول درختان کاج را با دیگر درختان خوش قامتی همچون سرو اشتباه می‌گیرند اما اگر کمی دقیق‌تر نگاه کنیم، متوجه ویژگی‌های خاص درخت کاج خواهیم شد و به راحتی آن را از دیگر درختان تمیز می‌دهیم. درخت کاج که در علم گیاه‌شناسی با نام علمی Pinus معرفی می‌شود، متعلق به دستۀ بزرگ مخروطیان است (که البته مخروط‌های کاج کاملاً گویای این موضوع هستند) و در راسته کاج سانان قرار دارد.
این درخت همیشه سرسبز بواسطه ساختار خاصی که دارد نسبت به دیگر درختان مقاومت بیشتری در برابر سرما و گرما از خود نشان می‌دهد و اگر در شرایط مساعد رشد قرار بگیرد می‌تواند به ارتفاع 40 متر نیز برسد.
تنوع بالای درخت کاج
اطلس‌های گیاه‌شناسی و تحقیقات انجام شده اینطور بیان می‌کنند که درخت کاج بیش از 126 گونه دارد که طبیعتاً بررسی تمامی آن‌ها در یک مقاله واقعاً کار غیرممکنی است، بر همین اساس ما قصد داریم تا در ادامه به معرفی انواعی از درختان کاج که شهرت بیشتری دارند و در ایران نیز موجود هستند بپردازیم اما قبل از هر چیز باید این نکته را در نظر داشته باشید که گونه‌های مختلف درختان کاج با یکدیگر تفاوت‌هایی دارند و بر همین مبنا در دسته بندی‌های مختلفی جای می‌گیرند.
به عنوان مثال برخی از درختان کاج خانگی هستند و هرگز 40 متر نمی‌شوند اما در مقابل، درختان کاج فضای سبز گاهاً به 45 متر نیز خواهند رسید، بنابراین دسته بندی انواع درختان کاج در روند شناخت و آشنایی بیشتر با آن‌ها بسیار کمک کننده خواهد بود.
انواع درخت کاج فضای سبز
ماهیت درخت کاج به نحویست که امکان زیستن در نامساعدترین فضاهای باز و سبز را برای تمامی گونه‌های خود ممکن ساخته است و بر همین اساس تمامی گونه‌های درخت کاج اعم از گونه‌های کوتوله و خانگی، ذاتاً فضاهای سبز را خانه خود می‌دانند و بدون هیچ مشکلی در این فضاها زندگی می‌کنند.
✅ کاج نوئل
کاج نوئل یا کاج کریسمس معروف‌ترین نوع درخت کاج در سراسر جهان است و تقریباً همه آن را می‌شناسند. برخی از افراد گمان می‌کنند که درخت کاج نوئل (با توجه به آیین و رسوم ما) در ایران کاربرد و طرفدار چندانی ندارد اما در حقیقت کاج نوئل یکی از پرفروش‌ترین انواع کاج در ایران است و اگر در اوایل دی ماه سری به خیابان میرازی شیرازی بزنید با ازدحام جمعیت برای خرید درختان کاخ نوئل مواجه خواهید شد!
به طور کلی درختان کاج فارغ از کاربردی که در جشن سال نو میلادی دارند، بدلیل ظاهر و اندازه مطلوبشان یکی از گزینه‌های مناسب جهت محوطه‌سازی فضای سبز و حتی دیزاین فضای داخلی بشمار می‌آیند.
✅ کاج مطبق
کاج مطبق یا کاج نورفولک یکی از زیباترین گونه‌های درخت کاج است که بواسطه ظاهر جذابش در گروه درختان زینتی قرار می‌گیرد و از آنجایی که آرایش برگ‌های این درخت به صورت طبقه طبقه است، تحت عنوان کاج مطبق شناخته می‌شود.
ضمناً خوب است بدانید که کاج مطبق یک گونه بسیار سازگار است و بر همین اساس توانایی زندگی در فضاهای باز و همچنین فضاهای بستۀ آپارتمانی را دارد و یکی از اِلِمان‌های بسیار پرطرفدار برای طراحی داخلی است.
✅ درخت کاج سیاه ژاپنی
اگر بدنبال یک درخت کاج برای حیاط خود هستید، پیشنهاد می‌کنیم از کاج سیاه ژاپنی غافل نشوید. کاج سیاه ژاپنی بواسطه ظاهر بسیار زیبا و مقاومت فوق‌العاده زیادی که در برابر شرایط نابسمان آب و هوایی دارد، یکی از پرطرفدارترین درختان کاج برای محوطه سازی ویلا یا حیاط منازل می‌باشد.
این درخت بر خلاف دیگر همنوعان خود، در بهترین شرایط رشد نهایتاً به ارتفاع 2 متر می‌رسد و به همین دلیل لقب کاج کوتوله را به خود اختصاص داده است.
✅ درخت کاج سفید ژاپنی
این درخت کاج برخلاف برادر ناتنی خود یعنی کاج سیاه ژاپنی، قامت بسیار بلندی دارد و پس از رشد ممکن است به چند تنه تقسیم شود و بر همین اساس برای زندگی به فضاهای باز و گسترده‌ای همانند باغ احتیاج دارد اما با این وجود چنانچه مایل به داشتن این نوع از کاج در محوطه‌های محدودی همچون حیاط هستید، می‌توانید از بونسای کاج سفید ژاپنی استفاده کنید.
✅ کاج موگو
کاج موگو که به کاج مشهدی نیز شهرت دارد یکی دیگر از درختان کاج فضای سبز است که بواسطه ارتفاع کم (بین 3 تا 6 متر) و حالت خزنده‌ای که دارد در محوطه‌سازی و تزئین فضای سبز بسیار پرکاربرد است و گزینه‌ای بسیار مناسب برای حیاط‌هایی با مساحت کوچک می‌باشد.
✅ کاج لاوسون
درخت کاج لاوسون که به کاج طلایی نیز معروف است یکی از پرفروش‌ترین درختان زینتی برای محوطه‌سازی و طراحی فضاهای سبز کوچک و محدود است.
کاج لاوسون بسیار متراکم است و در دستۀ درختان کند رشد قرار می‌گیرد. ارتفاع آن نهایتاً به دو متر می‌رسد و بر همین اساس گزینه بسیار مناسبی برای کاشت در فضای حیاط یا ویلا می‌باشد. همچنین از دیگر دلایل محبوبیت این کاج فضای سبز، فرم هرمی آن است که شرایط هرس و شکل دهی ایده آل به درخت را بسیار آسان می‌کند.
✅ کاج اسکاتلندی
همانطور که پیش‌تر نیز اشاره کردیم، درختان کاج بدون خزان و همیشه سرسبز هستند اما در دنیای متنوع این درختان، لقب بادوام‌ترین درخت کاج به کاج اسکاتلندی می‌رسد چرا که این درخت تقریباً 100 الی 300 سال عمر می‌کند و بر همین اساس در اکثر پارک‌ها، بوستان‌ها و فضاهای سبز شهری بکار می‌رود. بنابراین چنانچه مایلید تا منظره باغ، ویلا یا حتی حیاطتان همیشه سبز و پایدار باشد حتماً جایی برای کاج اسکاتلندی در نظر بگیرید.
✅ کاج سدروس
کاج سدروس از دیگر گونه‌های پرفروش درخت کاج است که در میان گونه‌های مختلف آن، گونه دئودورا نسبت به دو گونۀ آتلانتیکا و لیبانی محبوب‌تر و پرفروش‌تر است اما از آنجایی که ارتفاع این کاج چیزی مابین 8 تا 24 متر است بدرد استفاده در فضاهای سبز خانگی نمی‌خورد و باید از بونسای آن استفاده شود.
✅ کاج زبره
این درخت کاج در واقع یکی از با قدمت‌ترین درختان زمین به حساب می‌آید و مثل دیگر هم‌خانواده‌های خود از عمر بسیار طولانی برخوردار است و از آنجایی که بعضی از واریته‌های آن رشد بسیار محدودی دارند و در حد بوته یا درختچه‌های 1 یا 2 متری رشد می‌کنند، به عنوان درختچه‌های تزئینی در فضای سبز و محوطه‌سازی استفاده می‌شوند.
اینجا می‌توانید درباره بهترین زمان کاشت درختان فضای سبز بخوانید 🙂
انواع درخت کاج خانگی
درختان کاج فارغ از گونه‌های مختلفی که دارند برای زیستن در فضاهای باز و جنگل‌ها خلق شده‌اند، از این رو حتی گونه‌های کوتوله یا خانگی این درختان نیز ذاتاً فضای سبز را خانه اصلی خود می‌دانند و بر همین مبنا می‌توانیم بگوییم که تمامی انواع درخت کاج خانگی در وهله اول متعلق به گروه درختان کاج فضای سبز هستند و در واقع به دلیل برخی از ویژگی‌های خاص (مثل ارتفاع کم) به عنوان درختان زینتی یا خانگی برگزیده شده‌اند. از معروف‌ترین درختان کاج آپارتمانی می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم :
✅ کاج نوئل آپارتمانی
کاج نوئل به بهانه کریسمس و مراسم سال نو مهمان بسیاری از خانه‌ها می‌شود و فارغ از این بحث، به‌عنوان یک درخت تزئینی و لاکچری در طراحی فضاهای داخلی نیز بکار برده می‌شوند.
شرایط نگهداری کاج نوئل در خانه:
💡نور:
درخت کاج نوئل به آفتاب علاقمند است و بر همین اساس بهترین محل برای زندگی آن قسمت‌های آفتابگیر منزل است اما با این وجود چنانچه گاهاً در معرض سایه هم قرار بگیرد آسیب چندانی نخواهد دید و نهایتاً سرعت رشد آن کاهش پیدا می‌کند.
💧آب:
خاک این درخت باید همیشه مرطوب باشد بنابراین بهتر است تا حداقل هفته‌ای یکبار آبیاری را انجام دهید.
🌡️دما:
دمای اتاق برای رشد این درخت کاملاً مطلوب است (کاج نوئل در برابر سرما بسیار مقاوم است و در دماهای پایین نیز مشکل چندانی برای زندگی ندارد).
💩کود و مواد مغذی:
خاک مناسب کاج نوئل باید از زهکشی خوبی برخوردار باشد و بدین منظور شما می‌توانید از خاک‌های شنی یا لومی استفاده کنید. ضمناً حتماً به این نکته توجه داشته باشید که خاک ایده‌آل درخت نوئل باید ماهیتی خنثی یا تقریباً اسیدی داشته باشد.
✅ کاج مطبق آپارتمانی
مشهورترین درخت کاج آپارتمانی، کاج مطبق است که در زمینه دیزاین و طراحی فضای داخلی حرف‌های زیادی برای گفتن دارد.
شرایط نگهداری کاج مطبق در خانه:
اگر کاج مطبق را به عنوان یک کاج خانگی انتخاب می‌کنید باید با شرایط زیست آن در فضاهای بسته آشنا باشید، بنابراین در ادامه به بررسی حیاتی‌ترین شرایط زندگی این درخت در فضای منزل می‌پردازیم.
💡نور:
این درخت کاج با شرایط نوری موجود در منزل سازگار است و با بودن در سایه مشکلی ندارد اما به طور کلی تمایل کاج مطبق به تابش غیرمستقیم آفتاب است و به سمت نور خم می‌شود، بنابراین برای اینکه شکل درخت کاجتان حفظ شود بهتر است تا هر از چند گاهی درخت را بچرخانید.
💧آب:
درخت کاج به آبیاری زیادی احتیاج ندارد اما با این حال بهتر است که در فصول گرم، هفته‌ای دو بار و در فصول سرد، هفته‌ای یکبار آبیاری را انجام دهید.
🌡️دما:
تقریباً تمامی گونه‌های گیاهی و حتی مقاوم‌ترین درختان هم از سرما بیزارند و کاج‌های مطبق خانگی نیز از این قاعده مستثنی نیستند و دمای اتاق برای زندگی آن‌ها مناسب‌تر است، از این رو حتماً به این نکته توجه داشته باشید که کاج مطبق خود را در مقابل دریچه کولر قرار ندهید !
💩کود و مواد مغذی:
کاج مطبق نازک نارنجی نیست و به مواد مغذی اضافی نیازی ندارد اما باز هم برای حفظ سلامت بیشتر درخت می‌توانید از کودهای کمپوست استفاده کنید.
✅ بونسای کاج ژاپنی
کاج ژاپنی مینیاتوری که یکی از پرکاربردترین انواع کاج فضای سبز است بصورت بونسای روانه بازار شده و توانسته است به‌عنوان یک کاج خانگی بسیار محبوب شود.
شرایط نگهداری بونسای کاج ژاپنی:
💡نور:
بونسای کاج برای اینکه رشد بهتری داشته باشد باید تقریباً 6 ساعت از روز را در معرض تابش مستقیم آفتاب قرار بگیرد.
💧آب:
خاک بستر بونسای کاج ژاپنی باید همیشه مرطوب باشد اما از طرف دیگر آبیاری بیش از حد و ایجاد حالت غرقابی بسیار آسیب زننده خواهد بود از این رو برای جلوگیری از بروز این مشکل، هر زمان که تقریباً 2 سانتی متر از عمق خاک کاملاً خشک شد آبیاری را انجام دهید.
🌡️دما:
بونسای کاج به دمای اتاق چندان علاقه‌ای ندارد و بهتر است تا در فضاهای بازی همانند تراس یا بالکن قرار بگیرد.
💩کود و مواد مغذی:
استفاده از کودهای آلی جهت رشد بهتر و حفظ سلامت کلی بونسای کاج در ابتدای فصل بهار توصیه می‌شود.
کلام پایانی
درختان کاج ستون‌های گیاهی با وقاری هستند که هرگز خزان نمی‌کنند و همیشه پابرجا باقی می‌مانند. بر همین اساس درخت کاج را جزء کاربردی‌ترین درختان در خلق فضاهای سبز پایدار می‌دانند. ویژگی همیشه سبز بودن و شرایط زیست بسیار ساده، از اصلی‌ترین دلایل محبوبیت و همچنین پرفروش بودن درخت کاج است چرا که درصورت استفاده از این درختان در محوطه سازی‌های شهری و یا زیباسازی حیاط منازل این اطمینان حاصل می‌شود که فضای سبز خلق شده یک فضای سبز ابدی و همیشه ماندگار است و بدین ترتیب از وقوع زیان اقتصادی برای مالکین نیز جلوگیری خواهد شد.
همچنین علاوه بر این موارد، درختان کاج در دیزاین فضاهای داخلی نیز نقش پر رنگی دارند و بواسطۀ مقاوم بودن و شرایط نگهداری فوق‌العاده راحت‌شان طرفداران زیادی را به خود جذب کرده‌اند. در پایان ما اعضای مجموعه ایده سبز تصمیم گرفتیم تا با ارائه یک مقاله کاربردی و جامع، شما عزیزان را با انواع درخت کاج در محوطه سازی و دیزاین فضای داخلی آشنا سازیم.