بهترین فصل برای کاشت درخت چه زمانی است؟ پیدا کردن جواب این سؤال برای افرادی که به محوطه سازی در حریم شخصی خود علاقهمند هستند، بسیار مهم است. این موضوع در پروژههای محوطهسازی اهمیت دوچندانی دارد. کَندن خاک و کاشت یک درخت در آن، همیشه میتواند ایده جذابی باشد. ولی این ایده را اگر در زمان درستش عملی نکنید، نتیجهای جز ناامیدی نصیبتان نمیشود.
در این مقاله میخواهیم نکاتی را با شما عزیزان در میان بگذاریم که برایتان بینش خوبی درباره اینکه چه زمانی درخت بکاریم، ایجاد میکند. دعوت میکنیم مثل همیشه تا آخر این گفتار ما را همراهی کنید. 😉
شناخت بهترین زمان کاشت درخت چه اهمیتی دارد؟
زمان کاشت درخت و بهطور کلی انواع گیاهان را میتوانیم به شالودهی یک ساختمان تشبیه کنیم. چرا شالوده؟ چون کیفیت و بنیهی درخت در پنجره زمانی خاصی شکل میگیرد. اگر این شالوده، درست و اصولی ساخته شده باشد، میتوانیم به عالی از کار درآمدن نتیجهی نهایی، امیدوار باشیم. ولی اگر ساختمان را روی شالودهی معیوب بسازیم، حتی استفاده از بهترین مصالح و شیوههای ساخت نیز تغییری در نتیجهی ناخوشایند آن ایجاد نمیکند.
زمان کاشت درختان و گیاهان نیز داستان مشابهی دارد. اگر بدون توجه به بهترین زمان کاشت درخت آن را بکاریم، حتی اگر همه بسترهای ضروری دیگر را با بهترین کیفیت فراهم کرده باشیم، باز هم درخت به سرسبزی و بالندگی لازم نخواهد رسید. در این صورت، صرفنظر از زمان و هزینهای که بابت پرورش درخت صرف کردهاید، خستگی زحماتی که با هزار ذوق و شوق برای کاشت آن کشیدهاید، به تنتان میماند. این خستگی و ناامیدی، شاید بدترین قسمت از ماجرای کاشت نافرجام یک درخت باشد!
بهترین زمان کاشت درخت چه زمانی است؟
در نگاه اول شاید بهترین زمان برای کاشت درختان، فصل بهار باشد. چون بهار، فصلی است که اکثر درختان در اوج دوران رشد خود هستند. درحالیکه این دیدگاه درباره درختان زیادی صدق میکند، ولی لزوماً همیشه درست نیست.
واقعیت این است که بهترین زمان برای کاشت درختان قبل از هر چیز به نوع درخت و شرایط آبوهوا بستگی دارد. بااینحال، بر اساس یک قاعده کلی، توصیه میشود درختان را در دوره خواب، یعنی در اواخر پاییز یا اوایل بهار که هوا هم معتدل است، بکارید. کاشت درختان در دورهی خواب به آنها فرصت میدهد تا قبل از مواجهه با تنشهای هوایی گرم یا سرد، یک سیستم ریشهای قدرتمند و منسجم برای خود ایجاد کنند.
انتخاب بهترین زمان کاشت درخت، برای برخی گونهها مانند شمشاد، زرشک زینتی و ... موضوعیت چندانی ندارد. این گونههای درختی را میتوانیم در همه فصول سال بکاریم. ولی برای تصمیمگیری درباره زمان کاشت درختان دیگر، نکاتی وجود دارند که باید آنها را مدنظر قرار دهید.
3 فاکتور مهم مؤثر در انتخاب بهترین زمان کاشت درختان
از ملاحظات سلیقهای و زیباییشناختی که بگذریم، برای تصمیمگیری درباره زمان مناسب کاشت درختان، باید به 3 عامل زیر توجه کنید:
▪️ شرایط آبوهوا
▪️ گونه یا نوع درخت
▪️ شرایط خاک
1. شرایط آبوهوا
شرایط آبوهوایی نقش مهمی در تعیین بهترین زمان کاشت درخت و سایر گیاهان ایفا میکند. در حالت ایدهآل، درختان را باید زمانی بکارید که آبوهوا معتدل و خاک، فعال و بهرهور باشد. شرایط آبوهوایی سخت مثل یخبندان، موج گرما یا بارندگیهای شدید میتوانند بر رشد درختان تأثیر منفی بگذارند. به همین دلیل، انتخاب تایمی که در آن هوا از پایداری نسبی برخوردار باشد، نکتهای کلیدی محسوب میشود.
2. نوع درخت
نوع، الزامات کاشت و ترجیحاتِ ذاتی میتواند به اندازه شرایط آبوهوایی در تعیین بهترین زمان کاشت درخت مهم باشد. درختان مختلف، ترجیحات متفاوتی از نظر زمان کاشت دارند. درحالیکه بهترین زمان کاشت بعضی درختان فصل بهار است، برای برخی دیگر، پاییز میتواند فصل بهتری باشد. دانستن اینکه چه درختی را در چه فصلی از سال بکاریم، مستلزم تحقیق درباره ویژگیها و نیازمندیهای آن درخت است.
3. خاک
همانطور که میدانید PH بهینه خاک یکی از مهمترین ویژگیها برای کاشت و پرورش گیاهان است. بسته به میزان PH، محیط خاک میتواند اسیدی یا قلیایی باشد؛ هر کدام از این دو محیط برای بعضی درختان مفید و برای برخی دیگر مضر هستند. بهعنوان مثال، زیتون و انگور ازجمله درختان مناسب خاک قلیایی هستند؛ در مقابل خاک اسیدی، بستر بهتری را برای رشد درخت گلابی فراهم میآورد.
نکته مهمی که باید بدانید این است که PH خاک در تمام طول سال یکسان باقی نمیماند. عواملی مثل بارندگی، شستشو و روان آبها با هدایت مواد قلیایی خاک به سمت پایین، سطح آن را اسیدی میکنند. برعکس، عواملی مثل تبخیر، آتشسوزی، خشکی و تجزیه مواد آلی با از بین بردن خاصیت اسیدی، خاک را قلیایی میکنند. اگر از عوامل غیرطبیعی مثل آتشسوزی فاکتور بگیریم، باید تأثیر سایر عوامل طبیعی و آبوهوایی را بر میزان PH خاک ارزیابی کنیم و بعد درباره بهترین زمان کاشت درخت، تصمیم بگیریم.
با همه این تفاصیل، برنده فصلها پاییز است!
مطمئناً مهمترین دلیل شما برای خواندن این مقاله پیدا کردن یک سرنخ مشخص درباره بهترین زمان کاشت درخت است. پس ما هم تلاش میکنیم بینش واضح و درعینحال واقعبینانهای برایتان ایجاد کنیم.
از بین فصول چهارگانه، تکلیف تابستان و زمستان که روشن است؛ در این دو فصل، هوا در گرمترین و سردترین حالت خود قرار دارد؛ این گرما و برودت شدید، میتواند در همان مراحل اولیهی رشد، یک زخم کاری برای درخت شما باشد. البته همیشه استثنائاتی وجود دارند که ما حداقل در این مقاله، کاری با این استثنائات نداریم!
بهار و پاییز دو رقیب اصلی بر سر تصاحب عنوان بهترین زمان کاشت درخت، هستند. برخی میگویند بهترین فصل کاشت درختان بهار است و برخی دیگر، پاییز را زمان مناسبتری میدانند. بر اساس نتایج اکثر تحقیقات، برندهی این رقابت، فصل پاییز است. بااینحال، دوباره تأکید میکنیم که این گزاره، لزوماً همیشه و درباره همه درختها صدق نمیکند.
ولی چرا پاییز میتواند بهترین زمان کاشت درختان باشد؟ برای این ادعا، چند دلیل علمی وجود دارد:
◀️ اولاً درختانی که در فصل پاییز کاشته میشوند، به حداقل مراقبت و نگهداری نیاز دارند. جالب است بدانید که رفتار خاک، تا حد زیادی به رفتار دریا شبیه است. خاک هم مانند دریا بهواسطه داشتن خاصیت «تأخیر حرارتی»، دیرتر از محیط گرم و سرد میشود. بنابراین کاشت درختان در پاییز یا حتی گاهی در ابتدای زمستان، به معنای کاشت آنها در خاک نسبتاً گرم است؛ حتی اگر محیط خارج از خاک، بسیار سرد باشد.
◀️ ثانیاً کاشت درختان در پاییز باعث میشود آنها برای رویارویی با تنش گرمایی تابستان، به اندازهی یک فصل، فرصت بیشتری برای آمادهسازی و تقویت خود داشته باشند. ترکیب دمای پایین و باران در فصل پاییز به درختان اجازه میدهد تا ریشههایشان را تثبیت کنند. این امر، سازگاری درختان را با گرمای شدید یا خشکسالی احتمالی در تابستان تسهیل میکند.
◀️ ثالثاً اگر با کاشت درختان در پاییز، نگران ضعف بنیهی آنها در تحمل سرمای زمستان هستید، باید بگوییم خیالتان راحت باشد! درختان در سه ماه آخر سال، به خواب معروف زمستانی فرو میروند؛ در این حالت، فرایند فتوسنتز انجام نمیشود و سرعت رشد، آهنگ سوختوساز و میزان مصرف انرژی آنها به شکل قابلتوجهی کم میشود. درنتیجه، نیاز کمتری به رسیدگی اعم از آبرسانی و کود دهی دارند. پس تا فرارسیدن زمانش، نگران نباشید و بگذارید درخت بخوابد!
اهمیت محل کاشت درخت را نادیده نگیرید!
تمرکز بر موضوع بهترین زمان کاشت درخت، نباید از اهمیت مکان یا محل کاشت درخت غافلتان کند. مکان کاشت درختان نیز عاملی است که به اندازه انتخاب زمان مناسب حائز اهمیت است. اگر درخت را در زمان مناسب، ولی در مکانی نامناسب بکارید، قطعاً در پروش فضای سبز دچار مشکل میشوید.
قبل از کاشت درخت، نقطه موردنظر را بهخوبی ارزیابی کنید تا از وجود فضای کافی برای رشد درخت مطمئن شوید. هرگز درختان را نزدیک به سازههای اطراف نکارید. علاوه بر این، باید ببینید آیا نقطه موردنظر از لحاظ دریافت آفتاب، سایه و رطوبت، موقعیتی مناسبی دارد یا نه؟
در انتخاب محل کاشت درخت، به نوع درخت نیز توجه کنید. اگر حیاط کوچکی دارید بهتر است سراغ ایدههایی مثل کاشت درخت زبان گنجشک نروید. شما نباید درختانی بکارید که بعدها بهواسطه سیستم ریشهای گستردهای که دارند، به سنگفرش یا ساختار ساختمان آسیب بزنند.
کاشت درخت و باغبانی در فصول چهارگانه
حالا که درباره بهترین زمان کاشت درختان صحبت کردیم، به این معنا نیست که فصول دیگر اهمیتی در باغبانی ندارند! اتفاقاً اگر میخواهید به نتیجه دلخواهتان برسید، باید بدانید در هر فصل چه کارهایی انجام دهید. بنابراین در ادامه، اقدامات لازم را برای بهبود شرایط فضای سبز به تفکیک فصل معرفی و تشریح میکنیم.
باغبانی در فصل بهار
باغبانی در فصل بهار با آن آبوهوای جادویی، کاری وسوسهانگیز و لذتبخش است. طبیعت دوباره زنده شده و به نظر میرسد، هر آنچه بکارید، بالا میرود! ولی بهتر است قبل از اینکه بیل به دست! شوید به تغییرات آبوهوایی و تأثیر بعضاً شدید آنها بر رشد گیاهان توجه داشته باشید.
در اوایل بهار، بررسی شرایط خاک بسیار مهم است. اگر خاک برای باغبانی در بهار هنوز خیلی سفت است، باید تا نرمتر شدن آن دست نگه دارید. وقتی خاک نرم شد، میتوانید نسبت به کاشت برخی گونههای گیاهی چندساله مثل درختان ریشه لخت یا گیاهان سرمادوست یکساله اقدام کنید. بعد از اینکه از عبور سرمای اول سال مطمئن شدید، میتوانید کاشت بذر یا نهالهای ریشهدار را آغاز کنید. ضمناً بهار بهترین فصل برای تقسیم بوتهی گیاهان و کاشت آنها در نقاط مختلف است. در بهار، معمولاً بهواسطه حجم بارش مناسب، نیازی به آبیاری زیاد گیاهان نیست؛ البته گیاهان گلدانی و گیاهانی که در معرض تابش مستقیم آفتاب هستند، به آبیاری منظم نیاز دارند.
یکی دیگر از مهمترین نکات باغبانی در فصل بهار، ایجاد یک تم رنگی برای فضای سبزتان است. بهار، بهترین زمان برای خلاقیت به خرج دادن است. در این فصل باید تصمیم بگیرید که میخواهید چه رنگ یا رنگهایی بر فضای سبزتان در طول سال غالب باشند؟ اگر تم رنگی گرم را میپسندید گیاهانی با گلها یا میوههای قرمز، زرد و نارنجی ترکیب مناسبی هستند. برعکس، ترکیب بنفش و آبی، تم رنگی سرد و چشمنوازی به فضای سبز میبخشند. برای خلق تم رنگی دلخواه، باید بر اساس زمان گلدهی گیاهان، برای کاشت آنها برنامهریزی کنید.
باغبانی در فصل تابستان
شکی نیست که تابستان هرگز نمی تواند بهترین زمان کاشت درخت باشد. اما باغبانی در تابستان آزمون سختی برای علاقهمندان به فضای سبز است. اول اینکه بهتر است در تابستان، عملیاتی مثل کاشت یا پیوند گیاهان را انجام ندهید. کارشناسان به دلیل گرمای شدید، کاشت یا قلمه زدن گیاهان ریشه لخت در تابستان را بههیچوجه توصیه نمیکنند. اما این فصل، برای کاشت گیاهان یکساله یا چندساله تابستانی مثل درخت گریپفروت و همینطور کاشت درختچهها در فلاور باکس میتواند زمان مناسبی باشد. در هر صورت، شرط اصلی برای کاشت گیاهان در تابستان، مقاومت کافی آنها نسبت به گرماست تا بتوانند بهخوبی رشد کنند و گُل بدهند.
انتخاب مکان کاشت درختان و گیاهان، در تابستان اهمیت خاصی دارد. آفتاب سوزان تابستانی، قاتل بیرحم گیاهان مخصوصاً گونههای یکساله است. چنین گیاهانی را در نقاطی بکارید که تحت پوشش سایه کامل یا نسبی باشند. برعکس، مطمئن شوید گیاهان آفتاب دوست در جایی قرار گرفتهاند که از دریافت نور خورشید، سیراب میشوند!
اینجا میتوانید درباره گیاهان مقاوم به خشکی بخوانید 😉
خوشمان بیاید یا نیاید، باید گرمای زیاد را بهعنوان یک تهدید بزرگ برای باغبانی در تابستان به رسمیت بشناسیم! رعایت نکات زیر به شما در مدیریت این عامل تهدیدکننده کمک زیادی میکنند:
◀️ کاشت در اوایل تابستان:
ازآنجاییکه از اواخر تیر تا اواسط شهریور، هوا بسیار گرم است، کارشناسان بهترین زمان کاشت درختان و گیاهان در تابستان را اواخر خرداد و اوایل تیر میدانند.
◀️ آبیاری منظم:
گرمای تابستان رطوبت خاک را میپراند و آن را بهسرعت خشک میکند. به همین دلیل توصیه میکنیم قبل از کاشت درختان، خاک را بهخوبی آبیاری کنید و این روند را تا انتهای دوره گرما ادامه دهید. نوع آبیاری برای مراقبت از گلها و شکوفههای تابستانی باید آرام، مداوم و عمیق باشد.
◀️ حفر کانالهای خاکی:
هنگام کاشت گیاهان در تابستان، باید نیازهای آتی آنها را نیز پیشبینی کنید. اکثر گیاهان یکساله دارای سیستم ریشهای ضعیف و کمعمقی هستند که این امر آنها را مستعد خشکی زودرس میکند. چنین گیاهانی برای بقا و رشد به آب بیشتری احتیاج دارند. برای تأمین این نیاز میتوانید چالهها یا کانالهای کوچک شیبدار در اطراف گیاه حفر کنید که جریانهای ناشی از بارندگی را به سمت ریشهها هدایت کنند. این یک ترفند ساده و درعینحال عالی برای حفظ شادابی گیاهان در روزهای جهنمی تابستان است!
در اواخر تابستان باید خود را آماده استقبال از بهترین فصل کاشت درخت یعنی پاییز کنید. یک ایده خوب در این مقطع از سال، حذف و وجین گیاهان مُردهی یکساله است. با انجام این کار میتوانید فضای زیادی را برای کاشت گیاهان در پاییز آزاد کنید. ضمناً اگر به فکر کاشت کانتینری گیاهان در پاییز و زمستان است، آخر تابستان، زمان خوبی برای خرید فلاور باکس و گلدان است.
باغبانی در فصل پاییز
برسیم به بهترین زمان کاشت درخت یعنی فصل پاییز! قبل از شروع کاشت در پاییز، آمادهسازی باغ اهمیت زیادی دارد. غیر از وجین و کَندن گیاهان مُرده، بررسی علائم آفات احتمالی و از بین بردن آنها را باید در اولویت قرار دهید. هرگز گیاهان بیمار یا مشکوک به بیماری را به حال خودشان رها نکنید. در غیر این صورت آفتها در بهار گریبانگیرتان میشوند و شکوفههای نورستهی بهاری را تهدید میکنند.
هرچند که پاییز بهترین زمان کاشت نهال و طیف گستردهای از گیاهان است ولی برای انجام این کار فرصت زیادی ندارید. شما باید گونههای موردنظرتان را قبل از اینکه خاک بیشازحد سفت شده یا در اثر بارشها غرقابی شود، بکارید. اگر یکی از این دو مورد اتفاق بیفتد، عملاً شانسی برای رشد مناسب گیاه وجود ندارد.
مهمترین اقدامات برای باغبانی در پاییز عبارتند از:
◀️ آمادهسازی خاک:
پس از جداسازی برگها، علفهای هرز و گیاهان مُرده، خاک را تغذیه کنید. این کار به بهبود شرایط خاک و تقویت رشد گیاه در فصل بهار کمک زیادی میکند. تغذیه خاک با ترکیبی از کمپوست و اصلاحکننده مناسب، مواد مغذی و موردنیاز را برای آن تأمین میکند. ضمناً خاک را خوب بچرخانید و اصطلاحاً «زیر و رو» کنید تا اکسیژن کافی به بخشهای مختلف آن برسد.
◀️ کاشت گیاهان پاییزی:
پاییز مناسبترین زمان برای کاشت گیاهانی است که در بهار شکوفا میشوند. زیرا زمین هنوز به اندازه کافی گرم است و ریشهها میتوانند قبل از شروع فصل یخبندان، استحکام و انسجام لازم را پیدا کنند. ریشههای گیاه تقریباً به شش هفته زمان نیاز دارند تا پایداری لازم را به دست بیاورند. پس با توجه به زمان تقریبی یخبندان در منطقهای که ساکن هستید، فرایند کاشت گیاهان را 6 هفته زودتر شروع کنید. گیاهان را در نقاطی که بهطور کامل در سایه هستند، نکارید و بین آنها 5/7 تا 15 سانتیمتر فاصله بگذارید.
◀️ انتخاب گیاهان رنگارنگ:
درست است که تابستان تمام شده؛ ولی این دلیل نمیشود که رنگ باغتان در پاییز سرد و کسلکننده باشد. شما میتوانید ظاهر پاییزی و بیروح باغ را با کاشت گیاهان چندساله، درختچهها و درختانی که میوههای رنگارنگ میدهند، به یک اثر هنری تبدیل کنید. پرورش گیاهان مناسب محوطهسازی، ایده خوب دیگری است که میتوانید در پاییز به آن فکر کنید.
از اینجا به بعد فقط موضوع نگهداری از گیاهان مطرح است. با نزدیک شدن به صبحهای سرد، گیاهان نیز آماده میشوند که به خواب بروند. بااینحال، هنوز در زیر خاک، فعالیتهای زیادی در حال رخ دادن هستند.
باغبانی در فصل زمستان
هر کدام از فصول قبل میتوانند بهترین زمان کاشت درخت یا گیاه حداقل برای برخی گونههای خاص باشند. ولی زمستان را تحت هیچ شرایطی نمیتوان زمان مناسبی برای کاشتن دانست. در زمستان همه چیز در مراقبت و مدیریت خلاصه میشود. نکات زیر به حفظ سلامت باغ زمستانی شما کمک نموده و رشد پررونق آن را در بهار تضمین میکنند:
◀️ مدیریت دمای خاک:
وقتی زمین یخ میزند و سفت میشود، حفاظت از گیاهان برای زنده ماندن خیلی مهم است. مهمترین کار برای حفاظت از آنها در این فصل، جلوگیری از نوسان دمایی خاک است. برای جلوگیری از نوسان دمایی، میتوانید مقداری مالچ تازه اطراف گیاه بریزید. مالچ بهعنوان نوعی عایق عمل میکند و دمای خاک را یکنواخت نگه میدارد.
◀️ جلوگیری از جابجایی خاک:
خطر دیگری که برای باغبانی در زمستان باید از آن آگاه باشید، احتمال جابهجایی خاک است. انجماد و ذوب مداوم خاکِ یخزده باعث ایجاد تَرک و شکاف در ساختار آن میشود. در اثر تکرار این اتفاق، ممکن است گیاهان در خاک جابهجا شده و به سمت بالای خاک حرکت کنند. با قرار دادن گیاهان و شاخههای همیشه سبز روی نقاط کاشت میتوانید از وقوع این اتفاق جلوگیری کنید.
◀️ مراقبت از گیاهان در برابر تودههای برف:
هرچند تودههای برف میتوانند عایق خوبی برای خاک باشند؛ ولی درعینحال میتوانند شاخهها و اندامهای درختان و درختچههای حساس را تهدید کنند. وزن برف و دمای پایین میتواند باعث شکستن شاخهها شود؛ بنابراین اگر متوجه انباشتگی برف روی شاخهها شدید، مرتباً آن را از اندام درختان بتکانید.
زمستان بهترین زمان برای هرس کردن گیاهان و مخصوصاً درختان است. دقت کنید که این کار را با نهایت احتیاط انجام دهید. در غیر این صورت ممکن است زمینه را برای ابتلای باغ به آفت وحشتناکی با اسم فتیله نارنجی فراهم کنید!
ایده سبز؛ همراه چهارفصل شما در محوطهسازی
درست است که یکی از اهداف این مقاله، معرفی بهترین زمان کاشت درخت بود؛ ولی دانستن اینکه در هر فصل برای ارتقای کیفیت و مراقبت از فضای سبز چه کارهایی انجام دهیم، میتواند موضوع بهمراتب مهمتری باشد. خوشبختانه بسیاری از درختان مثل سیب، گلابی، آلبالو، گیلاس،گردو، گوجهسبز، چنار، افرا، سرو، تبریزی، کاج، صنوبر، اقاقیا، بلوط و بسیاری از گونههای دیگر را میتوان هم در بهار و هم در پاییز کاشت. البته گاهی هم ممکن است بهترین زمان کاشت درخت به گونهی آن و البته شرایط اقلیمی و آب و هوایی بستگی پیدا کند؛ تاثیر اقلیم بر محوطه سازی را هرگز نمیتوان نادیده گرفت.
🍃ایده سبز با سالها تجربه، خدمات متنوعی را در حوزه اجرای پروژههای سبز، دکوراسیون و محوطهسازی ارائه میدهد. شما میتوانید در کنار استفاده از خدمات اجرایی ایده سبز، انواع گیاهان و درختان و همینطور ملزومات پرورش آنها مثل فلاور باکس را با بهترین کیفیت و قیمتی مناسب تهیه کنید. فرقی ندارد قصد پیادهسازی چه پروژهای را در چه ابعاد و مقیاسی داشته باشید. ایده سبز همراه چهارفصل شماست که همواره میتواند در دستیابی به نتیجه بهتر کمکتان کند. همین حالا با ما تماس بگیرید.