یکی از جذاب‌ترین انواع خزه تثبیت شده که در ساخت ماس وال هم کاربرد دارد، خزه اسفاگنوم است. این تیره‌ی خزهای به دلایل نامعلوم کم‌تر مورد توجه طراحان دیوار سبز قرار گرفته اما نادیده گرفتن رنگ‌بندی جذاب و بافت زیبای آن، عملاً غیرممکن است. ایده سبز احتمال می‌دهد استقبال پایین از اسفاگنوم به دلیل عدم آشنایی با این گونه باشد به همین دلیل در این مقاله به تفصیل درباره خزه اسفاگنوم و کاربردهای آن صحبت خواهیم کرد.
آشنایی با خزه اسفاگنوم
خزه یک گونه گیاهی کندرو با خانواده‌ای پرجمعیت است که در نقاط مختلف این سیاره یافت می‌شود. خزه اسفاگنوم یا اسفگنوم (Sphagnum Moss) به خانواده بزرگی از خزه‌ها اتلاق می‌شود که با بیش از 380 عضو، از متنوع‌ترین گونه‌های خزه‌ایِ موجود در زمین هستند. این گونه که خزه باتلاقی هم نامیده می‌شود اصالتاً به نیم‌کره شمالی و مناطق معتدل و سرد تعلق دارد بااینحال در بیشتر قاره‌ها و مناطق جغافیایی رشد می‌کند. به همین دلیل است که اسفگنوم یکی از شناخته‌شده‌ترین عضو از خانواده خزه‌تباران است؛ البته شهرت اصلی این گونه به بحث باغبانی و پرورش گل‌وگیاه مربوط می‌شود که در ادامه به آن اشاره می‌کنیم.
خزه اسفگنوم گیاهی بدون رگ‌برگ میانی با برگ‌های ساده است که پیش‌راک‌هایی تیغی‌شکل به رنگ سبز دارد. رشد این گیاه به صورت گروهی انجام می‌شود و در مناطق جنگلیِ مرطوب، اجتماعات مسطحی از آن‌ها را مشاهده می‌کنید. توانایی بالای این خزه در ذخیره آب بسیار جالب توجه است به‌طوری‌که ادعا می‌شود قادر به نگهداری آب بین 16 تا 26 برابر وزن خود در حالت خشک است.
بافت پر و توپی‌شکل این گیاه به آن ظاهر جذابی داده و به کاندید مناسبی برای مصارف طراحی داخلی مبدل کرده است. این خزه در ایجاد انواع باتلاق نیز نقش مهمی ایفا می‌کند و عنصر مهمی در محیط زیست محسوب می‌شود.
کاربرد خزه اسفاگنوم
خزه‌ها از معدود گونه‌های گیاهی هستند که ما تمایلی به خوردن آن‌ها نداریم. درست است که خزه‌ها را نمی‌توان خورد اما می‌توان به روش‌های بهتری از آن‌ها استفاده کرد. 😉 در مجموع کاربردهای خزه اسفاگنوم را به 3 بخش زیر تقسیم می‌کنیم:
✅ استفاده در محیط کشت
اشاره کردیم که کاربرد رایج خزه اسفگنوم در باغبانی و پرورش گل‌وگیاه است. با توجه به توانایی خزه‌ها برای نگهداری طولانی مدت آب و آزادسازی مرحله‌به‌مرحله آن، از این گونه برای حفظ رطوبت بستر کشت در انواع گلدان و فلاور باکس استفاده می‌شود. برای این منظور، هم از فرم زنده و هم خشک شده اسفاگنوم استفاده می‌کنند که هرکدام مزایای خاص خود را دارد.
برای پرورش گیاهان آپارتمانی گوشتی همچون ارکیده یا گونه‌های رطوبت دوست، می‌توانید از خزه اسفاگنوم به عنوان اصلاح کننده خاک و تامین‌کننده مواد معدنی استفاده کنید. وزن پایین و PH خنثی در این خزه، کیفیت بستر کشت را بالا می‌برد. نکته مثبت دیگر اینکه اسفگنوم علاوه بر خاک روی بستر چوب و سنگ هم قابل نگهداری است. حتی در نبود خاک می‌توان از این خزه به عنوان بستر مجزای کشت استفاده کرد.
✅ مصارف تزئینی
کاربرد دیگر خزه اسفگنوم در ساخت تراریوم و آکواریوم‌های گیاهی است. برای این منظور می‌توان از خزه زنده و یا تثبیت شده استفاده کرد. معمولاً در تراریوم‌های روباز یا بسته از ترکیب خزه با دیگر گونه‌های گیاهی و تزئیناتی چون سنگ، چوب، شن و صدف و ... استفاده می‌شود
دیگر اینکه به دلیل بافت نرم و منعطف این خزه، از آن به عنوان روکش سبد و تاج گل استفاده می‌کنند. برای این منظور می‌توان از اسفگنوم خشک شده هم استفاده کرد.
✅ ماس وال و قاب خزه ای
کاربرد دیگر خزه اسفاگنوم در طراحی و ساخت دیوار خزه ای یا ماس وال (Moss Wall) است. ابعاد بزرگ، بافت توپر، قیمت مناسب و ماندگاری بالای این خزه باعث می‌شود در ساخت ماس وال بسیار کاربردی باشد.
خزه اسفگنوم حجم خوبی داشته و در ساختار دیوار سبز خزهای انحناهای زیبایی ایجاد می‌کند (بدون اینکه نیازی به زیرسازی باشد). همچنین از این نوع خزه تثبیت شده می‌توانید در فرم توپی یا مسطح استفاده کنید یعنی با یک تیر دو نشان بزنید. اسفاگنوم در رنگ‌بندی اصلی زرد، سبز و لیمویی تولید می‌شود البته امکان تولید رنگ سفارشی با توجه به پروژه مشتری نیز وجود دارد. از دیگر مزایا استفاده از خزه اسفگنوم در ساخت دیوار خزه ای، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
✔ نداشتن بو
✔ ضد حریق
✔ دافع حشرات
✔ ضد الکتریسیته
تفاوت خزه اسفگنوم و پیت ماس
یکی از دلایل تثبیت خزه اسفاگنوم آن است که مدت کوتاهی پس از برداشت، تغییر رنگ می‌دهد. علت زرد شدن خزه هم می‌تواند مربوط به برداشت نادرست و یا نگهداری غیراصولی باشد. این مسئله که تقریباً یک ماه پس از برداشت اتفاق می‌افتد، دلیلی است که ما به‌خاطر آن اسفاگنوم را تثبیت کرده و سپس در طراحی دیوار خزه ای خود از آن استفاده می‌کنیم. رنگ ثابت، کند شدن رشد و ماندگاری بیشتر از نتایج تثبیت این خزه است.
تا اینجا با خزه اسفاگنوم و کاربرد آن آشنا شدید اما یکی از مسائل رایج درباره این نوع خزه، اشتباه گرفتن آن با نوعی کود گیاهی به نام پیت ماس است. برای صحبت درباره تفاوت این دو باید اول به این بپردازیم که پیت ماس چیست؟
پیت ماس (Peat Moss) نوعی کود گیاهی جامد به شکل خاک است که برای پرورش گل‌وگیاه باغی و گلخانه‌ای از آن استفاده می‌شود. توانایی این نوع خاک در جذب و نگهداری آب و مواد معدنی کمک می‌کند که بافت خاک غنی شده و قوام بیشتری داشته باشد. اما برای بررسی تفاوت این دو و ارتباط‌شان باید اشاره کنیم که پیت ماس همان خزه اسفگنوم است که به طور طبیعی (یا مصنوعی) در کف باتلاق‌ها و تالاب‌ها رشد می‌کند و به دلیل ترکیب شدن با گیاهان و مواد ته‌نشین شده، مثل بقایای دیگر گیاهان و جانوران، قوام و خاصیت بیشتری می‌یابد.
ما این خزه‌های زنده را جمع‌آوری کرده و پس از پالایش و غربال، به شکل خاک، در صنایع کشاورزی استفاده می‌کنیم. خاک پیت ماس برخلاف خود خزه اسفگنوم که PH خنثی دارد، دارای خاصیت اسیدی است و خالی از هرگونه مواد بیماری‌زا و تخم گیاهان هرز می‌باشد به همین دلیل در انواع کشت اورگانیک و حتی کشت هیدروپونیک قابل استفاده است.
سؤالات متداول
کاربرد اصلی خزه اسفاگنوم چیست؟
درحال‌حاضر اسفگنوم را به عنوان یک تقویت کننده خاک می‌شناسند بااینحال این خزه جذاب در حالت تثبیت شده برای کارهای دکوراتیو مثل ساخت دیوار خزهای یا قاب‌های خزهای استفاده می‌شود.
کدام بهتر است؟ اسفگنوم یا پیت ماس؟
همان‌طور که اشاره کردیم، خواص این خزه در دو شکل عادی و پیت ماس متفاوت است. اگر به‌دنبال مصارف خانگی و حفظ رطوبت خاک گیاه هستید، اسفگنوم بهتر است و اگر قصد شما تقویت خاک است، پیت ماس انتخاب مناسب‌تری است.
کدام یک آسیب کمتری به محیط زیست می‌زند؟
پیت ماس یک ماده پالایش شده است به همین دلیل برای تولید محصولات کشاورزی کربرد دارد اما اسفگنوم به دلیل سطح مواد معدنی پایین، خاصیت زیادی برای خاک نخواهد داشت (جز حفظ رطوبت). در مجموع این دو به محیط زیست آسیبی نزده و برعکس به حفظ آن کمک می‌کنند. تنها مسئله قابل‌توجه، برداشت بی‌رویه اسفگنوم از باتلاق‌های طبیعی است که به مرور باعث از بین رفتن آن‌ها و افزایش گازهای گلخانه‌ای خواهد شد.
قیمت و خرید خزه اسفاگنوم
قیمت خزه اسفاگنوم تثیت شده نسبت به فرم زنده یا کودشده‌ی آن کمی بالاتر است چون برای حفظ بافت آن فرآیندهای شیمیایی خاصی را طی کرده. اسفگنوم تثبیت شده عمری چند ساله دارد و رنگ و ظاهر شاداب خود را برای مدتی طولانی حفظ می‌کند.
شرکت ایده سبز از خزه اسفگنوم برای ساخت ماس وال و طراحی انواع پنل‌های خزهای استفاده می‌کند. ما با عرضه اسفاگنوم تثبیت شده به شما کمک می‌کنیم که در طراحی‌ها و دکوراسیون خود بخشی زنده از طبیعت را وارد کنید. برای خرید خزه اسفگنوم می‌توانید با ما تماس گرفته و سفارش خود را ثبت کنید.