علم معماری نقشه راه و راهنمای ساخت و احداث تمامی بناهاست؛ اما نکته حائز اهمیت این است که این علم به خودی خود برای خلق یک سازه متحیرکننده کافی نیست و در واقع بناهای زیبایی که در سطح شهر یا کشورهای مختلف می‌بینید، در اصل حاصل نبوغ و استعداد خلاقانه‌ایست که از این علم در جهت خلق زیبایی‌ها استفاده کرده است. یکی از برجسته‌ترین نوابغ در حیطه معماری، استاد هوشنگ سیحون بودند که به واسطه مهارت و قدرت بی نظیرشان در طراحی، لقب پدر معماری ایران را از آن خود کردند.
بیوگرافی استاد هوشنگ سیحون (Hooshang Seyhoun)
ممکن است شما هم این تصور را داشته باشید که استاد هوشنگ سیحون به احتمال زیاد در یک خانواده معمار بدنیا آمده و این استعداد در معماری را به ارث برده است! اما در اصل اینطور نیست و حرفۀ خانوادگی ایشان در واقع موسیقی بوده است. پدر، پدربزرگ و حتی مادر هوشنگ سیحون همگی در زمینه ساز و موسیقی فعالیت داشتند اما در این میان استاد سیحون از علاقه خود به معماری سخن گفت و بدین ترتیب قدم در این مسیر گذاشت.
ایشان پس از اتمام تحصیلات معماری در دانشگاه تهران برای ادامه تحصیل به پاریس رفت و به مدت سه سال در دانش‌سرای بوزار پاریس به ادامه تحصیل در رشته معماری پرداخت. پس از بازگشت به ایران، استاد سیحون با وجود اینکه تنها 23 سال سن داشت، اولین پروژه خود را شروع کرد و توانست بنای یادبود آرامگاه بوعلی سینا را خلق کند.
آشنایی با اصول استاد سیحون در زمینه معماری
استاد سیحون عقاید و اصول خاصی را در معماری داشتند و نشانه‌هایی از این اصول در تمامی شاهکارهای ایشان به وضوح به چشم می‌خورد. برجسته‌ترین اصول استاد سیحون در زمینه معماری را می‌توانیم به صورت زیر برشماریم.
📍 اصل منطق در معماری از نظر استاد هوشنگ سیحون
بنا بر نظر این استاد بزرگ، منطق مهم‌ترین نکته در علم معماری است. در واقع به عقیده ایشان تمامی کلیات و جزئیات یک بنا باید بر اساس یک دلیل ایجاد شده باشد و بتوان توضیحی منطقی در رابطه با آن‌ها ارائه داد.
📍 دوری از پوچ‌گرایی و نقش‌زنی‌های بیهوده
استاد سیحون زیبایی یک بنا را وابسته به تزئینات شلوغ و به اصطلاح نقش‌زنی‌های بیهوده نمی‌دانست. از نظر ایشان حقیقت و ظاهر واقعی یک بنا باید خود را نشان دهد و حتی با وجود زیبا نبودن هم نباید دچار تغییر شود. به بیان ساده‌تر ایشان معتقد بودند که حقیقت، زیبایی خاص خودش را به همراه دارد و قدرت این زیبایی بسیار بیشتر از تزئینات مصنوعی است.
📍 رعایت تناسب در روند طراحی و حفظ سادگی
سومین اصل مهم از نظر استاد سیحون، رعایت تناسب در معماری است. به عقیده ایشان عدم وجود تناسب میان اجزای یک ساختمان، جلوه‌ای نامناسب خواهد داشت و حتی مانع از اثرگذاری عوامل زینتی نیز خواهد شد.
📍 نقد عبارت معماری اسلامی
استاد هوشنگ سیحون اعتقاد داشتند که عبارت معماری اسلامی، عبارت چندان صحیحی نیست و در اصل این سبک از معماری متعلق به دوره ساسانیان است.
معرفی آثار خلق شده توسط استاد هوشنگ سیحون
با توجه به سال‌ها فعالیت استاد سیحون در حیطه معماری، بناها و آثار ارزشمند زیادی توسط ایشان خلق شده و بجای مانده است، اما در میان این آثار، برجسته‌ترین و ماندگارترین آن‌ها را می‌توانیم به ترتیب زیر برشماریم.
🔻 طراحی بنای یادبود ابوعلی سینا
همانطور که پیش‌تر نیز اشاره کردیم، این بنا در اصل جزء اولین پروژه‌های استاد سیحون می‌باشد که در نهایت زیبایی به اجرا درآمد. شاید برایتان جالب باشد که بدانید طرح ارائه شده برای آرامگاه بوعلی سینا در اصل یک طرح پیشنهادی از جانب هوشنگ سیحون برای یک مسابقه معماری بود که توسط داوران پذیرفته شد و در سال 1330 به اجرا درآمد.
🔻 طراحی مقبره نادرشاه افشار
مقبره نادرشاه افشار یکی دیگر از بناهای باعظمتی است که در سال 1342 توسط استاد سیحون در شهر مشهد طراحی شد و به اجرا درآمد. این بنا از سه قسمت اصلی تشکیل شده و در واقع با یک طراحی هوشمندانه محل دفن نادرشاه از دو قسمت دیگر که موزه هستند، جدا شده است. به منظور تکمیل طراحی مقبره، از یک مجسمه بزرگ که تصویر با ابهت نادرشاه سوار بر اسب را به رخ می‌کشد، استفاده شده است.
🔻 طراحی آرامگاه کمال‌الملک
بدون اغراق آرامگاه کمال‌الملک یکی از شاهکارهای بی‌بدیل در معماریست که به دستان توانای استاد سیحون طراحی شده و به اجرا درآمده است. انتخاب طاق‌های منحنی و بکارگیری کاشی‌های آبی رنگ و پر نقش و نگار در این بنا کاملاً هوشمندانه بوده و به نحویست که اصالت ایرانی را تماماً به رخ می‌کشد.
🔻 طراحی آرامگاه خیام
در روند طراحی آرامگاه خیام، استاد سیحون شخصیت این حکیم برجسته را در نظر گرفته و طراحی آرامگاه را به نحوی انجام داده که جلوه‌ای از هندسه، ریاضیات و حتی ستاره شناس بودن خیام، یکجا و در کنار یکدیگر تجلی پیدا کند.
🔻 بازسازی آرامگاه فردوسی
بازسازی آرامگاه فردوسی یکی دیگر از برجسته‌ترین و در عین حال ارزشمندترین پروژه‌ها در کارنامه درخشان استاد سیحون است. طراح اصلی آرامگاه فردوسی در واقع کریم طاهرزاده بهزاد بود اما از آنجایی که پس از چندین سال این بنا دچار فرسودگی شدید شد، استاد سیحون در سال 1347 با تغییراتی بسیار جزئی در طرح کلی بنا، آن را مجدداً بازسازی کرد.
استاد سیحون؛ خالق بناهای ماندگار
علم و دانش معماری صرفاً نکاتیست که بر روی کاغذ نوشته می‌شود و بکارگیری این نکات و استفاده از آن‌ها در خلق یک بنای خارق العاده و پایدار، هنریست که حاصل نبوغ یک استاد معمار حاذق است. استاد بزرگ معمار، هوشنگ سیحون، یکی از نوابغ علم معماری بودند که آثار پایدار و ماندگاری از خود بجای گذاشتند. آثار ایشان تنها به موارد مشهوری که در قبل گفتیم ختم نمی‌شود و طراحی مراکز بنامی همچون سینما آسیا، سینما سانترال، مقبره عباس میرزا، کارخانه بزرگ کانادا درای، کارخانه آرد مرشدی و همچنین طراحی 150 واحد مسکونی خصوصی نیز در کارنامه درخشان ایشان حضور دارد.
همچنین جالب است بدانید که استاد سیحون علاوه بر علم معماری در هنر نقاشی نیز بسیار توانا بودند و آثار ارزشمندشان در سال 1972 در کنار آثار اساتید خارق العاده‌ای همچون پیکاسو، در یک نمایشگاه هنری نمایش داده شد.