گونه‌های مختلف درختان سرو، امپراطوری وسیع و با عظمتی را در دنیای گیاهان تشکیل داده‌اند و همچنان نیز به شکوه قبل در سراسر کره زمین حکمرانی می‌کنند. همانطور که می‌دانید درختان سرو به پایداری و سرسبزی دائمی‌شان مشهور هستند و علت اصلی قدمت آن‌ها در طول تاریخ نیز همین موضوع است.
احتمالاً تصویر درخت سرو را با یک تنۀ قطور و ظاهری تنومند و همیشه سرپا در ذهن دارید اما مجموعه 🍃 ایده سبز امروز قصد دارد تا در این گفتار تصویری خلاف تصورتان به شما نمایش دهد و به سراغ یک گونه متفاوت از این خانواده بزرگ، یعنی سرو جونی پروس برود. بنابراین اگر مایلید تا با این سرو خزنده آشنا شوید، پیشنهاد می‌کنیم این گفتار را از دست ندهید.
بیوگرافی سرو جونی پروس رونده
🔹 سرو ژونی پروس که در کتب گیاه‌شناسی با نام علمی Juniperus horizontalis معرفی می‌شود، دارای دو گونه خزنده و ایستاده است. سرو خزنده یا spreading juniper برخلاف اکثر گونه‌های سرو که قامتی بلند و استوار دارند، بسیار کوتاه قامت است و تمایل شدیدی به پیشروی بر روی سطح زمین دارد و بر همین اساس لقب خزنده را به خود گرفته است. سروهای ژونی پروس خزنده در بهترین شرایط رشد ارتفاعی بین 15 تا 50 سانتی‌متر خواهند داشت.
🔹 سرو جونی پروس نام‌های مختلفی دارد و در کشور ما معمولاً با نام‌های سرو خزنده، سرو کوهی یا اُرس شناخته می‌شود.
🔹 یکی از برجسته‌ترین ویژگی‌های سرو کوهی، مقاومت فوق‌العاده زیاد آن در برابر خشکی و گرماهای سوزناک است و بر مبنای همین ویژگی، سرو رونده این روزها در محوطه سازی و دیزاین فضاهای سبز شهری و خانگی بسیار پرکاربرد شده است.
🔹 از نظر ظاهری می‌توانیم نهال جونی پروس را اینطور توصیف کنیم؛ دارای برگ‌های فلس مانند و سوزنی شکل به رنگ‌های آبی، نقره‌ای، سبز و دارای میوه‌های گرد به رنگ آبی تیره.
کاربردهای سرو ژونی پروس در محوطه سازی
سرو کوهی به دلیل مقاومت فوق‌العاده زیادی که در برابر شرایط نامساعد محیطی از قبیل گرما و سرمای شدید دارد، یکی از پرطرفدارترین گزینه‌ها برای پروژه‌های محوطه سازی است. همچنین از آنجایی که سرو جونی پروس در دسته گیاهان مقاوم به خشکی قرار گرفته، به آبیاری زیادی احتیاج پیدا نمی‌کند و بر همین اساس به یک المان گیاهی مقرون بصرفه تبدیل شده است.
از آنجایی که سرو اُرس علاقه شدیدی به خزیدن بر روی زمین دارد، بیشتر به عنوان یک گیاه پوششی و برای کاور کردن نقاط خالی زمین از آن استفاده می‌شود. با این حال شما می‌توانید سرو کوهی را در موارد زیر بکار ببرید.
✅ استفاده از سرو کوهی در جهت تزئین محوطه
سرو جونی پروسِ آبی یکی از زیباترین گیاهان موجود برای پروژه‌های محوطه سازی و دیزاین حیاط است. رنگ رویایی و منحصر بفرد سرو رونده آبی در ترکیب با دیگر گیاهان محوطه، یک هارمونی رنگی جذاب خلق می‌کند و جلوه‌ای خاص به محوطه می‌بخشد.
سرو اُرس گیاهی هزار ساله است و بر خلاف دیگر گیاهان زینتی به رسیدگی خاصی احتیاج ندارد، بنابراین اگر مایلید تا یک دیزاین اقتصادی و ابدی داشته باشید، پیشنهاد می‌کنیم از نهال جونی پروس در پروژه‌های محوطه سازی مدنظرتان استفاده کنید.
✅ استفاده از سرو ژونی پروس در قالب بوته‌های زینتی
از آنجایی که درخت جونی پروس ارتفاع زیادی ندارد، شما می‌توانید آن را به عنوان بوته زینتی در ترکیب با دیگر گیاهان بکار ببرید. به طور معمول از نهال جونی پروس برای پوشش فضاهای خالی و بلا استفاده در محوطه سازی استفاده می‌شود. فضاهایی نظیر گوشه‌های حیاط، جدوال کنار خیابان و حاشیه پارک‌ها و میادین شهری از جمله فضاهایی هستند که توسط سرو اُرس به زیبایی هر چه تمام‌تر زینت داده می‌شوند.
✅ کاور کردن سطوح شیب‌دار با سرو جونی پروس
تپه‌ها و سطوح شیب‌دار از رایج‌ترین ناهمواری‌های شهری هستند که معمولاً بدنبال منظرسازی‌های وسیع شهری ایجاد می‌شوند. رسیدگی به این سطوح و به عبارتی دیزاین کردن آن‌ها، یکی از دشوارترین موارد موجود در پروژه‌های منظرسازی است.
از آنجایی که روند کاشت و پرورش گیاهان بر روی سطوح منحنی دشوار است و نتیجه‌ای چندان مطلوب نخواهد داشت، بهتر است از گیاهانی نظیر سرو کوهی که قابلیت انطباق بیشتری بر این سطوح دارند، استفاده کرد.
همانطور که پیش‌تر نیز اشاره کردیم، سرو خزنده ذاتاً به سمت جاذبه زمین حرکت می‌کند و میل به خزش آن بر روی زمین سبب می‌شود تا بدون هیچ مشکلی بر روی سطوح شیب‌دار قرار بگیرد و پیشروی کند.
✅ جایگزین کردن سرو خزنده با چمن‌های طبیعی
مقایسه سرو خزنده با چمن‌های طبیعی قیاسی مع‌الفارق است و چندان عملی بنظر نمی‌رسد اما اگر از دوربین معماری به این موضوع نگاه کنیم، متوجه تشابهاتی خواهیم شد.
استفاده از چمن‌های مصنوعی و طبیعی در محوطه سازی بسیار هزینه‌بر است و اگر چمن منتخب از نوع طبیعی باشد، پس از اجرا هزینه‌های گزاف مراقبتی روی دستتان می‌گذارد. از این رو بجای استفاده از چمن‌های گران قیمت، می‌توان از جایگزین‌های اقتصادی‌تری همچون سرو خزنده استفاده کرد.
هدف از بکار بردن چمن فارغ از بحث زیبایی بخشی، پوشش فضای لخت زمین و سرسبز نشان دادن آن است، از این رو با کاشت سرو جونی پروس نیز می‌توان به نوعی به این هدف دست یافت با این تفاوت که در این حالت هزینه‌های مراقبتی و اتلاف زمان شدیداً کاهش می‌یابد.
✅ پوشاندن حاشیه درختان با استفاده از سرو اُرس
همانطور که پیش‌تر نیز اشاره کردیم، سرو اُرس در برابر تابش‌های شدید آفتاب و کم آبی بسیار مقاوم است، از این رو با در نظر گرفتن این امتیازات، پیشنهاد می‌کنیم بجای استفاده از مالچ‌های مصنوعی، حاشیه درختان را با سرو خزنده بپوشانید تا علاوه بر حفظ آب در سطح خاک، یک جلوه زیبا و جذاب نیز به فضای اطراف درختان افزوده شود.
✅ تزئین حاشیه پیاده‌رو با سرو ژونی پروس
یکی از گزینه‌های بسیار مناسب برای دیزاین حاشیه پیادهروها (خصوصاً پیاده‌روهای شهری)، سرو ژونی پروس می‌باشد. از آنجایی که فضای اطراف مسیرهای پیاده‌رو شهری یا خانگی معمولاً خالی است و یا نهایتاً توسط شن پوشیده می‌شود، می‌توان به منظور ایجاد تنوع و افزایش جلوه فضا، از سرو خزنده به عنوان یک عنصر زینتی جهت تزئین حاشیه پیادهروها استفاده کرد.
دکوراسیون داخلی با استفاده از بونسای جونی پروس
کاربرد سرو جونی پروس تنها به مناظر شهری و محوطه سازی محدود نمی‌شود. شما می‌توانید از بونسای جونی پروس نیز به عنوان یک گیاه زینتی جذاب و همیشه سبز در دکوراسیون فضای داخلی منزل یا محیط کار خود استفاده کنید.
شرایط نگهداری از سرو جونی پروس
همانطور که در ابتدای مقاله نیز ذکر کردیم، درختان سرو به دلیل ماهیت و مقاومت منحصربفردی که دارند، به نوعی فنا ناپذیر هستند و بر همین اساس شرایط نگهداری بسیار آسانی دارند. از این رو در ادامه قصد داریم تا این شرایط را با یک دیگر بررسی کنیم.
💧 آب:
حیاتی‌ترین عنصر برای حفظ زندگی هر گیاهی آب است. درخت جونی پروس نیز همانند تمامی گیاهان به آب نیاز دارد اما نکتۀ اصلی که باعث خاص بودن این گیاه می‌شود، مقاومت فوق‌العاده زیاد آن در برابر کم آبی و خشکی است.
نهال جونی پروس در فصل زمستان به آبیاری زیادی احتیاج ندارد اما با این حال اگر سطح خاک خیلی خشک شد، بهتر است کمی آن را مرطوب کنید. در فصل تابستان و با توجه افزایش سرعت تبخیر آب، بهتر است ماهی یک بار آبیاری را انجام دهید.
☀ نور:
نور مستقیم خورشید یکی از اصلی‌ترین نیازهای کاج جونی پروس برای رشد است. همانطور که بارها اشاره کردیم، آفتاب هیچ ضرری به سرو اُرس نمی‌رساند و باعث شادابی آن نیز می‌شود. در مقابل، توجه داشته باشید که قرار گیری این گیاه برای مدت طولانی در سایه می‌تواند سبب پژمردگی و رنگ‌پریدگی آن شود.
🌱 خاک:
درخت جونی پروس هیچ محدودیتی از نظر خاک بستر ندارد و در هر نوع خاکی (حتی خاک‌های گچی) می‌تواند رشد کند، اما با این حال به منظور رشد بیشتر و حفظ سلامت گیاه، پیشنهاد می‌کنیم از ترکیب خاک پرلیت، خاک پیت ماس و شن استفاده کنید.
✂ هرس:
مناسب‌ترین زمان برای هرس سرو ژونی پروس، انتهای فصل تابستان می‌باشد. در این زمان با توجه به آهسته‌تر شدن متابولیسم گیاه، روند خروج شیره از گیاه بسیار کاهش می‌یابد و زخم‌های حاصل از هرس سریع‌تر ترمیم می‌شوند.
روش‌های تکثیر سرو کوهی
متداول‌ترین روش‌ها برای تکثیر سرو جونی پروس، قلمه زنی و کاشت بذر است اما از آنجایی که رشد این گیاه از طریق بذر تقریباً 18 ماه طول می‌کشد، معمولاً از روش کاشت بذر استفاده نمی‌شود؛ با این حال در ادامه به شرح مختصری از هر دو روش می‌پردازیم.
◾ کاشت بذر:
بهترین زمان برای کاشت بذر فصل بهار و پاییز است. در این روش کافیست بذرها را در خاک مرطوب بکارید و این رطوبت را تا زمان جوانه زنی حفظ کنید.
◾ قلمه زنی:
قدم اول در این روش این است که از درخت جونی پروس قلمۀ تازه بگیرید.
سپس با استفاده از یک چاقو تمامی برگ‌های اطراف قلمه را به جز 2 برگ انتهایی جدا کنید. در ادامه قلمه‌ها را در خاک بستر مناسب قرار دهید و روی آن‌ها را با لایۀ نازکی از خاک بپوشانید و منتظر ریشه زایی بمانید.
سرو جونی پروس یا کاج جونی پروس؟
ممکن است شما هم در برخی مقالات عنوان کاج جونی پروس را دیده باشید و این سوال برایتان پیش آمده باشد که درخت جونی پروس بالاخره کاج است یا سرو؟ در پاسخ به این سوال باید بگوییم که از نظر علمی و گیاه‌شناسی، نهال جونی پروس یک گونه از سروسانان است و تمامی ویژگی‌های یک درخت سرو در آن مشهود است؛ اما به علت کوتاه قامت بودن و حالت کپه مانندی که دارد گاهاً شبیه به یک درختچه کاج بنظر می‌رسد و احتمالاً بر همین اساس با نام کاج جونی پروس معرفی می‌شود.