بدون شک یکی از المان‌هایی که تأثیر فوق‌العاده زیادی بر زیبایی فضای سبز و محوطه ساختمان یا حتی فضاهای شهری از قبیل محوطه پارک‌ها و میدان‌ها می‌گذارد، استفاده از تکنیک‌های نورپردازی در فضای سبز است. هدف نورپردازی در محوطه سازی استفاده بهینه از "نور" جهت روشنایی‌بخشی به محیط به واسطه بازی با دو عنصر نور و سایه و افزایش کیفیت محوطه سازی است.
در این راستا همواره تلاش می‌شود تا با استفاده از تکنیک‌های مناسب و اصولی نورپردازی از اتلاف انرژی جلوگیری شود. در ادامه این مقاله 🍃ایده سبز به بررسی تکنیک‌های نورپردازی فضای سبز و تشریح مبانی و اصول آن می‌پردازد؛ تا انتها همراه ما باشید.
طراحی نورپردازی فضای سبز
برای طراحی نورپردازی متناسب با فضا، ابتدا لازم است تا محیط موردنظر به طور کامل بررسی شود. برای مثال تکنیک‌های قابل استفاده برای روشنایی فضای سبز یک ساختمان تجاری با روش‌های در نظر گرفته شده برای نورپردازی باغ کاملاً متفاوت است و استفاده اشتباه از این تکنیک‌ها می‌تواند باعث به هدر رفتن هزینه و انرژی و در نهایت عدم دستیابی به نتیجه مطلوب شود.
علاوه بر در نظر داشتن تفاوت در بین فضاهای سبز، نکتۀ دیگری که بسیار حائز اهمیت است هدف شما از نورپردازی است. بسیاری از افراد از پروژکتورها و دیگر عوامل نورپردازی صرفاً جهت زیباسازی فضای سبز و محوطه موردنظرشان استفاده می‌کنند اما در مقیاس‌های بزرگ‌تر از قبیل پارک‌ها و فضاهای سبز شهری، نورپردازی بر مبنای اهداف دیگری اجرا می‌شود که در ادامه به بررسی آنها خواهیم پرداخت.
به طور کلی دو عامل تفاوت در بستر اجرای پروژه نورپردازی محوطه سبز و هدف از اجرا، از مهم‌ترین مواردی هستند که قبل از هرگونه طراحی باید در نظر گرفته شوند. در یک نگاه کلی طراحی نورپردازی فضای سبز را می‌توان در سه مرحله زیر خلاصه کرد:
⬅️ مرحله اول : بررسی محوطه و فضای سبز
در این مرحله عواملی چون معماری محیط، مساحت فضای سبز، سلیقه مشتری، هدف از اجرای پروژه نورپردازی و مواردی این چنینی به طور کامل بررسی می‌شوند.
⬅️ مرحله دوم : انتخاب سیستم نورپردازی متناسب با فضای سبز
سیستم‌های نورپردازی انواع مختلفی دارند و با توجه به موقعیت محیط و هدف در نظر گرفته شده، باید از روش‌های نورپردازی تزیینی، نورپردازی موقت یا نورپردازی بادوام استفاده شود.
⬅️ مرحله سوم : نصب سیستم
پس از بررسی‌های انجام شده و انتخاب بهترین تکنیک برای نورپردازی، نوبت به نصب سیستم نورپردازی می‌رسد.
اینجا می‌توانید درباره سبک‌های رایج در محوطه سازی باغ و ویلا بخوانید... 😀
اهمیت نورپردازی فضای سبز
به طور کلی تمامی فضاهای سبز اعم از فضاهای سبز شهری مثل پارک‌ها و فضاهای سبز شخصی مثل باغ و ویلا یا محوطه ساختمان‌های مسکونی به نورپردازی احتیاج دارند. برخلاف تصور اکثریت، نورپردازی صرفاً جنبۀ تزیینی و زیبایی ندارد بلکه مهم‌ترین هدف آن ایجاد و حفظ امنیت فضاهای باز خصوصاً در هنگام شب است.
همان‌طور که یک اتاق تاریک می‌تواند حس ترس و اضطراب را منتقل کند، یک پارک یا محوطه سبز فرو رفته در تاریکی هم می‌تواند شب‌هنگام ا این احساسات را به مقدار بیشتری القا کند، از این رو اهمیت نورپردازی فضای باز چیزی بیشتر از حد تصور است.
تکنیک‌های نورپردازی فضای سبز
1) تکنیک نورپردازی 360 درجه
ممکن است در پارک‌ها یا دیگر فضاهای باز درختانی را دیده باشید که غرق در نور هستند و درخششی فوق‌العاده زیبا دارند. برای ایجاد چنین منظره‌ای باید چراغ یا پروژکتور را طوری قرار دهید که جسم مورد نظر به طور کامل در معرض نور قرار بگیرد بنابراین بهترین کار برای ایجاد چنین حالتی این است که منبع نور را دقیقاً در زیر شیء مورد نظر قرار دهید.
در این روش معمولاً از چراغ‌های دفنی که در فضای زیر درختان جای می‌گیرند استفاده می‌شود. به طور کلی تکنیک نورپردازی 360 درجه در محوطه سازی برای زیباسازی درختان در پارک‌ها یا برای جلوه دادن به مجسمه‌ها و آثار هنری موجود در فضاهای شهری مناسب‌ترین گزینه به شمار می‌رود.
2) تکنیک نورپردازی به سمت بالا
گاهی اوقات نمایان شدن تنها قسمتی از یک شیء در تاریکی جذابیت و جلوه فوق‌العاده زیادی را به جسم و فضای اطراف میبخشد. برای پدید آمدن چنین حالت زیبایی کافیست تا نور را از یک جهت به جسم مورد نظر خود مثل درخت بتابانید برای همین لازم است تا منبع نور در قسمت پایین درخت قرار بگیرد، از این رو در این‌گونه طراحی‌ها به طور معمول از چراغ‌های زمینی استفاده می‌شود.
تکنیک نورپردازی به سمت بالا به دلیل سهولت در نصب و اجرا یکی از پرطرفدارترین سیستم‌های نورپردازی محوطه به شمار می‌رود و علاوه بر استفاده در مقیاس شهری، در نورپردازی باغ یا حیاط منازل نیز کاربرد دارد.
3) تکنیک نورپردازی مهتابی
این تکنیک همان‌طور که از نامش پیداست عملکردی مشابه با مهتاب دارد. همان‌طور که قرار گرفتن مهتاب در بالای سر ما باعث پدید آمدن سایه روشن‌های جذابی در اطراف ما می‌شود در تکنیک نورپردازی مهتابی نیز همچین اتفاقی رخ می‌دهد.
شرط لازم برای ایجاد چنین حالتی این است که چراغ‌ها و منابع نوری همانند مهتاب در فضای بالاتر از جسم موردنظر قرار بگیرند از این رو در این تکنیک بهترین مکان برای قراردادن منابع نوری شاخه‌های درختان است. در این تکنیک فضای اطراف به نوعی با کمک سایه‌ها زیباسازی می‌شود.
4) تکنیک نورپردازی تأکیدی
نورپردازی تأکیدی که با نام نورپردازی موضعی نیز شناخته می‌شود از دیگر روش‌های پرکاربرد در پروژه‌های روشنایی فضای سبز به شمار می‌رود. در واقع در این تکنیک از یک پرتو شدید نور با هدف برجسته سازی مناطقی از فضای موردنظر استفاده می‌شود.
به طور معمول تکنیک نورپردازی موضعی در قسمت‌هایی از محوطه که استخر یا صندلی قرار دارد به کار می‌رود و در فضاهای سبز شهری نیز از این روش جهت برجسته سازی فواره‌ها یا آبنماها استفاده می‌شود. ذکر این نکته خالی از لطف نیست که روش نورپردازی تأکیدی به دلیل استفاده از پروژکتورهای قوی ممکن است نسبت به دیگر تکنیک‌های نورپردازی کمی هزینه‌بر باشد.
5) تکنیک نورپردازی سطح پایین
بدون شک یکی از پرکاربردترین تکنیک‌ها در روشنایی فضای سبز تکنیک نورپردازی سطح پایین (Down lighting) است. استفاده از این تکنیک فضای سبز اطراف را در شب کاملاً روشن می‌کند و بدون اغراق فضایی با میزان روشنایی نزدیک به روز خواهید دید.
در این تکنیک از چراغ‌های پایه بلندی استفاده می‌شود که می‌توانند محوطه اطراف خود را تا شعاع 4 متری روشن کنند. از این رو این تکنیک یکی از پرطرفدارترین تکنیک‌ها در روشنایی فضای سبز به شمار می‌رود. تکنیک نورپردازی سطح پایین بیشتر در پارک‌ها و جهت نورپردازی فضای باز با وسعت زیاد استفاده می‌شود.
6) تکنیک نورپردازی زمینه
این تکنیک از رایج‌ترین تکنیک‌های نورپردازی خصوصاً برای محوطه سازی حیاط خانه-باغ و ویلا است. با توجه به مشکل مساحت در محوطه ساختمان‌های مسکونی نسبت به فضاهای باز شهری، بهترین سیستم نورپردازی جهت روشنایی فضای سبز خانه‌ها بدون شک تکنیک نورپردازی زمینه است.
استفاده از چراغ‌های پایه کوتاه یک متری در این روش سبب می‌شود تا نورپردازی در سطح نزدیک به زمین به خوبی انجام شود و علاوه بر روشن سازی سطح محوطه، فضای اطراف نیز تا حدودی روشن شود.
7) روشنایی مسیر و پله
چه در محوطه‌های مسکونی و چه در فضاهای باز شهری، روشن سازی مسیر عبور یکی از مهم‌ترین مسائل، خصوصاً در هنگام تاریکی هوا است. به این منظور برای روشنایی مسیر و یا پله‌ها معمولاً از چراغ‌های دفنی یا زمینی استفاده می‌شود.
این چراغ‌ها علاوه بر اینکه مسیر عبور شما را در هنگام تاریک شدن هوا به زیبایی نمایان خواهند کرد، جنبه تزیینی نیز دارند و سبب افزایش زیبایی و جلوه ساختمان شما می‌شوند.
کلام پایانی
مسئله نورپردازی فضای سبز همواره یکی از مهم‌ترین مسائل در طراحی‌های فضای باز به شمار می‌رود و میزان این اهمیت در فضاهای سبز شهری به اوج خود می‌رسد. به عنوان مثال یک فضای سبز شهری باید بتواند امنیتی که در روز برای افراد فراهم می‌کند را در شب نیز ارائه دهد و یکی از عوامل کمک کننده در این زمینه استفاده از سیستم نورپردازی فضای سبز است.
نورپردازی محوطه سبز در مقیاس‌های کوچک‌تر مثل حیاط یا محوطه ساختمان‌های مسکونی نیز به نوبه خود دارای اهمیت است و استفاده از روش‌ها و تکنیک‌های نورپردازی علاوه بر ایجاد حس امنیت، به جذابیت و زیبایی این فضاها می‌افزاید.
در پایان امیدواریم مطالعه این مقاله به شما در فهم اهمیت نورپردازی لنداسکیپ کمک کرده و اطلاعات مفیدی در اختیارتان قرار داده باشد. خوشحال می‌شویم سؤالات و نظرات خود را از طریق کامنت با ما درمیان بگذارید. 🙂🗨️